TP.HCM trước mục tiêu giải ngân 95%: Làm rõ nguyên nhân, xử lý trách nhiệm

PGS-TS Vũ Tuấn Hưng, Phó viện trưởng Viện Khoa học xã hội vùng Nam bộ (thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội VN) nhìn nhận việc lãnh đạo TP.HCM tham gia trực tiếp, gián tiếp vào triển khai giải ngân vốn đầu tư công là điểm tích cực. Khi tỷ lệ giải ngân 9 tháng đầu năm chưa đạt mục tiêu, lãnh đạo TP.HCM đã nhìn thẳng vào thực tế và phân tích các dự án, đặc điểm, đồng thời chia nhóm nguyên nhân để tìm giải pháp khắc phục.

Nếu kết thúc năm 2023 không giải ngân 95% như kế hoạch, PGS-TS Vũ Tuấn Hưng cho rằng TP.HCM cần xác định rõ trách nhiệm của các bên liên quan. Đối với nguyên nhân khách quan, cần các giải pháp khắc phục triệt để và phương án dự phòng tình huống tương tự trong tương lai. Đối với nguyên nhân chủ quan, cần có hình thức xử lý phù hợp như điều chuyển, thay đổi, thậm chí xử lý trường hợp (ở các sở ngành, quận, huyện, chủ đầu tư dự án) không dám nghĩ dám làm, có tư lợi hoặc lợi ích nhóm.

“Cần cơ chế thưởng phạt rõ ràng và cơ chế bảo vệ cán bộ dám nghĩ dám làm vì lợi ích chung. Đó sẽ là tiền đề quan trọng cho việc xác định một thể chế căn cốt thúc đẩy việc quản trị và giải ngân vốn đầu tư công hiệu quả các năm tiếp theo”, TS Hưng nhận định.

Năm nào TP.HCM và các địa phương cũng chung tình cảnh “đầu năm thong thả, cuối năm vất vả” khi thời điểm giải ngân vốn đầu tư công dồn vào cuối năm. Theo TS Hưng, việc để “lụt” sâu và lặp lại nhiều năm cho thấy đã đến lúc cần có bài giải căn cơ, đi vào gốc gác của vấn đề mới hy vọng có được giải pháp bền vững, toàn diện.

Để tránh tái diễn, chuyên gia này cho rằng TP.HCM cần lên kế hoạch sớm và chuẩn bị dự án chu đáo, sát thực tiễn. Bên cạnh đó, địa phương cũng có thể duy trì hoặc thành lập các tổ liên ngành để thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công theo từng lĩnh vực, loại hình dự án để linh hoạt đưa ra giải pháp tháo gỡ điểm nghẽn.

Đối với công tác bồi thường, TS Hưng cho rằng có thể nghiên cứu phân tách cấu phần bồi thường, giải phóng mặt bằng thành các dự án độc lập, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho người dân. Thực tế dự án Vành đai 3 TP.HCM cho thấy khi tách bồi thường, giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập thì tỷ lệ giải ngân nhanh hơn.

“Cách làm này sẽ là gợi ý tốt cho các dự án đầu tư công tương tự, tạo sự đồng thuận và an dân, nhanh chóng đưa các dự án vào triển khai mang lại hiệu quả đầu tư, thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội, trong đó có sinh kế của người dân”, TS Hưng nói.

Không để giải ngân thấp hơn năm trước

Tại Hội nghị Thành ủy TP.HCM lần thứ 23 hôm qua 10.10, nhiều ý kiến làm rõ, cung cấp thêm thông tin và nêu đề xuất, kiến nghị thúc đẩy giải ngân đầu tư công và công tác bồi thường giải phóng mặt bằng dự án trọng điểm.

Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Văn Nên nhấn mạnh giải ngân vốn đầu tư công vừa kích thích tổng cầu, vừa hỗ trợ tăng trưởng nên cần đặc biệt quan tâm. Trong đó, cần tập trung công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư để có mặt bằng triển khai đầu tư công.

“Có nhiều nơi làm rất tốt. Chỉ đạo, lãnh đạo, giám sát cụ thể và rõ ràng thì nơi đó đem lại kết quả. Tất nhiên không thể lấy nơi này để so sánh nơi khác vì điều kiện, nhiều lý do khách quan nên khó so sánh chính xác. Nhưng cũng là việc như thế, nơi này làm được mà nơi khác không làm được thì phải tự xem lại mình”, ông Nên nói.

Năm 2023, TP.HCM có số lượng dự án và khối lượng cần giải ngân nhiều hơn năm ngoái với tổng giá trị gần 68.500 tỉ đồng. Bí thư TP.HCM nhận định hầu hết dự án thực hiện trong năm 2023 đều là dự án cũ nhưng công tác chuẩn bị chưa tốt là nguyên nhân dẫn đến tỷ lệ giải ngân chưa như kỳ vọng. Ông cũng chia sẻ những việc phải làm, cần làm từ lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành, kiểm tra, đôn đốc, tăng cường thì Thành ủy TP.HCM đều đã thực hiện. Hiện UBND TP.HCM đã cung cấp danh sách từng dự án trên từng địa bàn và tiến độ giải ngân để Thành ủy TP.HCM kiểm tra, xem xét, thúc đẩy trong thời gian 3 tháng còn lại.

“Có nhiều lý do để nói chậm, nhưng vấn đề còn lại là giải quyết như thế nào”, Bí thư Nguyễn Văn Nên nói thêm và cho biết hội nghị chuyên đề về đầu tư công của Ban Thường vụ Thành ủy TP.HCM dự kiến tổ chức trong tháng 10.2023 sẽ giải quyết, làm rõ và xử lý trách nhiệm cá nhân, tổ chức.

Cũng tại hội nghị, Chủ tịch UBND TP.HCM Phan Văn Mãi nhận định mục tiêu giải ngân 95% trở lên sẽ khó khăn nhưng nếu không đạt thì cũng phải tiệm cận và cao hơn năm 2022, không để tỷ lệ giải ngân dưới 80%. Hiện UBND TP.HCM đã phân nhóm dự án theo tỷ lệ giải ngân, theo nhóm vướng mắc, theo địa bàn, đầu mối thực hiện để thúc đẩy.

“Thời gian qua có nhắc nhưng một số quận, huyện chỉ đến phó chủ tịch, còn chủ tịch chưa quan tâm chỉ đạo. Như vậy, việc báo cáo của chủ tịch UBND với thường trực quận ủy, huyện ủy chưa tốt”, ông Mãi nói và đề nghị cấp ủy cùng vào cuộc. Riêng dự án bồi thường Vành đai 3, Chủ tịch UBND TP.HCM đánh giá khởi đầu đã suôn sẻ, nhưng nếu không làm tiếp bồi thường phần còn lại, tái định cư bằng nền đất, căn hộ theo kiểu mẫu thì sẽ không trọn vẹn.