Đằng sau chuyến thăm hiếm hoi của lãnh đạo châu Âu tới Nga giữa chiến sự Ukraine

Chuyến thăm hiếm hoi của một lãnh đạo châu Âu tới Nga

Chuyến thăm Nga của Thủ tướng Hungary Viktor Orban diễn ra chỉ vài ngày sau một chuyến thăm không báo trước tương tự tới Ukraine, nơi ông đã gặp Tổng thống Volodymyr Zelensky và đề xuất Ukraine cân nhắc đồng ý một lệnh ngừng bắn ngay lập tức với Nga.

Theo Thủ tướng Hungary: "Số lượng các quốc gia có thể trao đổi với cả hai bên tham chiến đang giảm dần. Hungary đang dần trở thành quốc gia duy nhất ở châu Âu có thể trao đổi với tất cả mọi người".

Hungary đảm nhận chức Chủ tịch luân phiên của EU vào tháng 7 và ông Putin cho rằng ông Orban đến Moscow với tư cách đại diện hàng đầu của Hội đồng Liên minh châu Âu. Tuy nhiên, một số quan chức hàng đầu châu Âu đã bác bỏ nhận định đó và nói rằng ông Orban không có nhiệm vụ gì ngoài thảo luận về mối quan hệ song phương giữa Hungary và Nga.

Thủ tướng Hungary, người được cho là vẫn duy trì quan hệ nồng ấm nhất với Tổng thống Putin trong số các nhà lãnh đạo EU, đã thường xuyên ngăn chặn, trì hoãn cũng như làm suy giảm các nỗ lực của EU nhằm hỗ trợ Kiev và áp trừng phạt lên Moscow vì cuộc xung đột ở Ukraine. Ông Orban từ lâu đã cho rằng cần chấm dứt chiến sự ở Ukraine song không nêu rõ điều đó có ý nghĩa gì với sự toàn vẹn lãnh thổ hoặc an ninh tương lai của Kiev.

Phát biểu sau cuộc hội đàm ở Điện Kremlin, ông Orban cho biết ông đã nói với Tổng thống Putin rằng "châu Âu cần hòa bình", đồng thời nói thêm, ông đề nghị nhà lãnh đạo Nga chia sẻ những suy nghĩ của mình về các kế hoạch hòa bình hiện tại cũng như liệu Moscow có tin rằng lệnh ngừng bắn có thể đi trước bất kỳ cuộc đàm phán hòa bình tiềm năng nào hay không.

Đáp lại, Tổng thống Putin đã tuyên bố rằng Nga sẽ không chấp nhận bất kỳ lệnh ngừng bắn nào hoặc tạm dừng giao tranh bởi điều đó sẽ cho phép Ukraine "bù đắp tổn thất và tái vũ trang".

Nhà lãnh đạo Nga cũng lặp lại yêu cầu Ukraine phải rút quân khỏi 4 khu vực mà Moscow tuyên bố sáp nhập như một điều kiện cho bất kỳ cuộc đàm phán hòa bình nào trong tương lai, song Ukraine và phương Tây đã từ chối yêu cầu đó.

Tổng thống Putin cho biết họ cũng trao đổi quan điểm về tình trạng hiện tại của mối quan hệ Nga – EU, "hiện đang ở mức thấp nhất".

Hungary vào đầu tháng này đã đảm nhận chức Chủ tịch luân phiên kéo dài 6 tháng của EU - một vai trò chính thức có thể được sử dụng để định hình chương trình nghị sự của khối.

Ông Orban nói ông coi nhiệm kỳ 6 tháng làm Chủ tịch EU của mình như một "sứ mệnh hòa bình", đồng thời nhận định cuộc xung đột ở Ukraine đã gia tăng gánh nặng cho an ninh và kinh tế châu Âu. Theo ông, chỉ có đối thoại và ngoại giao mới có thể chấm dứt tình trạng thù địch.

"Tôi muốn biết nơi chúng ta có thể tìm ra con đường ngắn nhất dẫn tới hòa bình", ông Orban nhận định trong chuyến thăm Nga và đề nghị ông Putin chia sẻ quan điểm về an ninh lâu dài của châu Âu sau khi xung đột ở Ukraine kết thúc.

Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov tiết lộ chuyến thăm Moscow là ý tưởng của ông Orban và chỉ mới được đồng ý vào ngày 3/7. Ông Peskov cũng cho biết Nga đánh giá cao "đường lối mạnh mẽ, rõ ràng và nhất quán" của ông Orban nhằm giải quyết xung đột.

Phản ứng của Ukraine và phương Tây

Bộ Ngoại giao Ukraine cho biết trong một thông báo rằng, quyết định thăm Moscow của ông Orban được đưa ra mà "không có sự chấp thuận hoặc phối hợp với Kiev". Bộ này cũng cho rằng "nguyên tắc ‘không có thỏa thuận nào về Ukraine mà không có Ukraine’ vẫn là bất khả xâm phạm với đất nước chúng tôi" và kêu gọi tất cả quốc gia tuân thủ nghiêm ngặt nguyên tắc này.

Một số quan chức châu Âu đã chỉ trích gay gắt chuyến thăm Moscow của ông Orban - chuyến thăm đầu tiên của một nhà lãnh đạo châu Âu kể từ khi Thủ tướng Áo Karl Nehammer gặp ông Putin tại Điện Kremlin vào tháng 4/2022, vài tuần sau khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine.

Người đứng đầu về chính sách đối ngoại của EU, ông Josep Borrell cho biết trong một tuyên bố rằng, chuyến thăm của ông Orban tới Moscow "chỉ diễn ra trong khuôn khổ quan hệ song phương giữa Hungary và Nga".

"Thủ tướng Orban chưa nhận được bất kỳ sự ủy nhiệm nào từ Hội đồng châu Âu để đến thăm Moscow", ông Borrell nói, cho biết quan điểm của ông “loại trừ các liên hệ chính thức giữa EU và Tổng thống Putin. Thủ tướng Hungary vì vậy không đại diện cho EU dưới bất kỳ hình thức nào".

Ông Orban nhanh chóng phản bác trên mạng xã hội X, bác bỏ tuyên bố của ông Borrell và cho rằng, "sự vô nghĩa của bộ máy quan liêu Brussels không mang lại kết quả gì trong việc tìm ra con đường dẫn đến hòa bình".

Thư ký Báo chí Nhà Trắng Karine Jean-Pierre đã lên tiếng quan ngại về chuyến thăm của ông Orban tới Moscow, nhận định chuyến thăm này sẽ "không thúc đẩy sự nghiệp hòa bình và phản tác dụng trong việc thúc đẩy chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và độc lập của Ukraine".

Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg cho biết, ông Orban đã thông báo trước cho ông về chuyến đi tới Moscow nhưng Thủ tướng Hungary “không đại diện cho NATO tại các cuộc họp này”.

Thủ tướng Estonia Kaja Kallas, người được đề cử trở thành người đứng đầu chính sách đối ngoại tiếp theo của EU, cáo buộc ông Orban “lợi dụng” chức vụ Chủ tịch luân phiên EU và cáo buộc Thủ tướng Hungary đang cố gắng "gieo rắc sự nhầm lẫn".

"EU đoàn kết, rõ ràng đang đứng về phía Ukraine và chống lại sự gây hấn của Nga", Thủ tướng Kallas khẳng định.

Nguồn: vov.vn