Vì sao Indonesia cấm bán hàng trên mạng xã hội?

Indonesia mới đây đã bất ngờ ra thông báo cấm bán hàng trên mạng xã hội. Quyết định được Chính phủ Indonesia đưa ra ngày 27/9 và nhấn mạnh “có hiệu lực ngay lập tức”.

Ngoài việc cấm kinh doanh trên mạng xã hội, quy định mới cũng yêu cầu các nền tảng thương mại điện tử ở Indonesia đặt mức giá tối thiểu 100 USD cho một số mặt hàng được mua trực tiếp từ nước ngoài. Tất cả các sản phẩm được cung cấp phải đáp ứng các tiêu chuẩn địa phương.

Thị trường Indonesia chịu sự chi phối các công ty công nghệ như Tokopedia (của GoTo), Shopee (của Sea) và gã khổng lồ thương mại điện tử Lazada (của Alibaba). Theo dữ liệu từ công ty tư vấn Momentum Works, các giao dịch thương mại điện tử ở Indonesia lên tới gần 52 tỉ USD vào năm ngoái và trong số đó, 5% diễn ra trên TikTok. Quy tắc mới được đưa ra chỉ ba tháng sau khi TikTok cam kết đầu tư hàng tỉ USD vào Đông Nam Á, phần lớn tại Indonesia, trong vài năm tới nhằm thúc đẩy xây dựng nền tảng thương mại điện tử TikTok shop.

Ông Zulkifli Hasan – Bộ trưởng Thương mại Indonesia: “Mạng xã hội có thể được dùng để quảng cáo, nhưng phương tiện truyền thông xã hội và thương mại điện tử phải hoàn toàn tách biệt, chứ không thể gộp chung với nhau. Dữ liệu người dùng trên mạng xã hội không thể được sử dụng để giao dịch”.

Anh Fahmi Ridho – Người bán hàng trên nền tảng TikTok: “Nhiều doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ có thể không có cửa hàng, hoặc cửa hàng quy mô nhỏ và họ phải dựa nhiều vào nền tảng TikTok. Theo ý kiến của tôi thì chính sách này có thể làm sụt giảm doanh số của những doanh nghiệp đó. Không thể phủ nhận rằng từ sau dịch COVID-19, một cách để phục hồi kinh tế là kinh doanh trên TikTok”.

Chị Welly – Tiểu thương tại chợ Tanah Abang, Jakarta, Indonesia: “Hàng hóa trên TikTok có giá bán rẻ hơn, chưa kể còn được miễn phí giao hàng. Khi bạn buôn bán ở chợ Tanah Abang, bạn phải trả nhiều chi phí khác. Tôi mong các cửa hàng trên TikTok bị cấm để mọi người trở lại mua sắm ở chợ”.

Mạng xã hội không thể là sàn thương mại điện tử

Lý do chính mà phía cơ quan quản lý Indonesia đưa ra là để bảo vệ các nhà bán lẻ truyền thống. Sự bùng nổ của các mạng xã hội và thương mại điện tử đã trở nên quá phổ biến và điều này khiến các cửa hàng truyền thống không có khách. Mặt khác, Bộ Thương mại Indonesia cho rằng, việc những người bán hàng trên sàn thương mại điện tử thường sử dụng phương pháp định giá phá giá, tức là đặt giá ở mức rất thấp nhằm loại bỏ sự cạnh tranh. Điều này đang đe dọa đến thị trường trực tiếp của nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á.

Quan điểm rõ ràng của Indonesia là mạng xã hội là mạng xã hội chứ không thể là sàn thương mại điện tử.

Hiện có 2 luồng ý kiến: Ủng hộ (người bán hàng truyền thống) và lo lắng (người kinh doanh nhỏ lẻ, không đủ vốn mở cửa hàng mà dựa vào mạng xã hội để buôn bán thì nay có thể mất đi nguồn thu nhập này).

Dư luận từ các công ty phát triển mạng xã hội như TikTok. Mạng xã hội này có hơn 2 triệu người dùng Indonesia sử dụng tính năng TikTok shop để bán hàng và việc cấm rõ ràng là ảnh hưởng rất lớn. Quan điểm của Tiktok là việc tách rời mạng xã hội và thương mại điện tử gây phương hại đến đổi mới sáng tạo. Việc cấm cũng gây thiệt hại tới chính người bán hàng và người tiêu dùng Indonesia.

Hiện đã có những luồng quan điểm trái chiều về việc Chính phủ Indonesia cấm bán hàng trên mạng xã hội. Nhiều nhà bán lẻ trên các nền tảng mạng xã hội cho rằng, Chính phủ Indonesia có thể áp các quy định nghiêm ngặt hơn đối với những hàng hóa sản phẩm nhập từ nước ngoài để bảo vệ các doanh nghiệp trong nước chứ không nên chỉ nhắm vào các nền tảng.