Với đặc thù miệt vườn sông nước, hệ thống kênh rạch dài hơn 28.000 km, có hệ sinh thái rừng ngập mặn ven biển và các vùng đất ngập nước đồng bằng độc đáo, ĐBSCL là vùng đất giàu tiềm năng du lịch. Không chỉ vẻ đẹp thiên nhiên mà còn là kho tàng văn hóa giàu bản sắc, có thể khai thác phát triển nhiều loại hình và kết nối tour, tuyến với TP.HCM, các vùng, miền trong nước, hợp tác quốc tế với các nước tiểu vùng sông Mê Kông.
Nhiều du khách trong và ngoài nước yêu thích các sản phẩm du lịch đặc thù vùng ĐBSCL. Cô Maria Bella, một du khách Anh, cùng gia đình thích các tour du lịch cộng đồng liên tỉnh thăm "vương quốc trái cây", cù lao Thới Sơn, Tiền Giang và các làng nghề làm bánh kẹo thủ công truyền thống ở Bến Tre.
Còn ông Thái Vĩ Văn, một du khách Đài Loan mê tour du lịch làng hoa Sa Đéc, thăm nhà cổ Huỳnh Thủy Lê, nghe chuyện tình vượt biên giới và trải nghiệm đời sống thực còn lưu giữ qua tiểu thuyết Người Tình - L'Amant của nữ văn hào Pháp Marguerite Duras. Cảnh đẹp, đồ ăn ngon, văn hóa truyền thống Á Đông tương đồng đó là một trong nhiều lý do để du khách như ông Văn thích các sản phẩm du lịch đặc thù vùng sông nước miền Tây Nam bộ.
TP.Phú Quốc (Kiên Giang) đang nổi lên là một địa điểm du lịch hấp dẫn, trên đường trở thành trung tâm dịch vụ du lịch, nghỉ dưỡng chất lượng cao, có bản sắc, có sức hấp dẫn đối với du khách; trung tâm thương mại, dịch vụ; trung tâm chăm sóc sức khỏe, điều dưỡng ứng dụng công nghệ cao tầm cỡ khu vực và quốc tế. Lễ cưới xa hoa của cặp tỉ phú Ấn Độ ở Phú Quốc diễn ra 7 ngày đầu năm 2024 và nhiều sự kiện vui chơi, giải trí của giới nhà giàu diễn ra trên đảo ngọc cũng đang mở ra cơ hội để nơi đây trở thành một trong những điểm đến yêu thích của giới siêu giàu trên thế giới.
Tuy nhiên, ngoại trừ Phú Quốc, cho đến nay, ĐBSCL vẫn còn thiếu những dự án đầu tư nước ngoài quy mô lớn trong lĩnh vực du lịch. Hầu hết các địa phương đều tổ chức khai thác sản phẩm du lịch chung giống nhau, dựa vào thiên nhiên, khai thác sẵn có mà thiếu đầu tư dài hạn. Du lịch ĐBSCL đang đứng trên "đôi chân 3 điểm yếu" là hạ tầng du lịch, nguồn nhân lực du lịch yếu kém và đang thiếu một cơ chế điều phối liên kết vùng, liên kết chuỗi giá trị ngành du lịch hiệu quả, nên không gian du lịch vùng, liên kết với TP.HCM bị ngắt khúc.
Yêu cầu chuyển đổi xanh, tăng giá trị
Chuyển đổi xanh là yêu cầu chuyển đổi căn bản, toàn diện từ quy hoạch, chiến lược phát triển, chính sách pháp luật, xây dựng cơ chế liên kết, phối hợp hiệu quả để huy động nguồn lực, sử dụng công nghệ, đầu tư, tài chính đến hành động thực tiễn chuyển đổi xanh. Là sự chuyển đổi từ các hoạt động sử dụng nhiều tài nguyên, gây ô nhiễm sang các giải pháp xanh, thân thiện môi trường, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững trên 3 trụ cột kinh tế, xã hội và môi trường, vừa thỏa mãn nhu cầu hiện tại, vừa không làm tổn hại lợi ích tương lai.
Du lịch là ngành kinh tế tổng hợp, có tính liên ngành, liên vùng và xã hội hóa cao nên du lịch chuyển đổi xanh luôn đòi hỏi sự tiếp cận đa ngành, sự phối hợp giải quyết liên ngành. Để đáp ứng yêu cầu này, ngành du lịch còn nhiều việc phải làm. Chuyển đổi xanh phải trở thành nội dung cốt lõi trong xây dựng chiến lược, quy hoạch đầu tư đến thiết kế tour, tuyến, điểm đến, hành vi ứng xử của du khách và người làm du lịch. Quá trình chuyển đổi cần có sự vào cuộc và dẫn dắt từ T.Ư đến các cấp chính quyền địa phương, cần sự phối hợp chặt chẽ với khu vực tư nhân, cộng đồng dân cư và sự tham gia tích cực của du khách. Chuyển đổi xanh trong ngành du lịch không chỉ tập trung vào các sản phẩm du lịch xanh, không chỉ thúc đẩy phát triển du lịch lữ hành... mà còn tạo lực kéo cho hàng loạt các chuỗi giá trị ngành văn hóa, sự kiện, nhà hàng, ẩm thực, thương mại phát triển.
Cần sự hợp lực với cách tiếp cận hệ thống, thực hiện theo chuỗi; phải có tiêu chí rõ ràng, phân theo từng cấp độ và cần sự hỗ trợ trên nền tảng công nghệ để thực thi hiệu quả. Cần xây dựng, ban hành đầy đủ, cụ thể, rõ ràng, dễ thực hiện các quy định và hướng dẫn áp dụng một số mô hình kinh tế mới trong lĩnh vực du lịch như kinh tế chia sẻ, kinh tế tuần hoàn, du lịch ban đêm; các tiêu chí, tiêu chuẩn, quy định quản lý đối với kinh doanh loại hình du lịch chăm sóc sức khỏe, du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái, du lịch nông nghiệp, nông thôn, du lịch mạo hiểm và một số loại hình du lịch mới.
Ưu tiên phát triển du lịch thông minh, số hóa toàn bộ dữ liệu về hướng dẫn viên du lịch, doanh nghiệp lữ hành, cơ sở lưu trú; kết nối liên thông giữa các cơ quan quản lý; phát triển các ứng dụng trên thiết bị di động cung cấp cho khách du lịch tại các địa bàn du lịch trọng điểm trong đó có các thông tin về điểm đến, sản phẩm dịch vụ du lịch, thuyết minh du lịch dịch tự động ra các ngôn ngữ phổ biến. Cần liên kết theo không gian, sản phẩm du lịch, hợp tác, chia sẻ, khai thác hiệu quả tài nguyên du lịch của từng địa phương mang lại hiệu quả tốt hơn.
Thay đổi cách làm để du lịch hấp dẫn hơn, nhưng lâu dài là tập trung tháo điểm nghẽn hạ tầng giao thông, hạ tầng, nhân lực cho ngành du lịch, kiến tạo một hệ sinh thái cho hoạt động khởi nghiệp, đổi mới, sáng tạo trong ngành du lịch, góp phần phát triển mạnh mẽ du lịch đồng bằng theo hướng chuyển đổi xanh để phát triển bền vững.