Việt Nam liệu có nguy cơ thành “bãi rác” ô tô Trung Quốc?

Ô tô Trung Quốc đã có màn "chào sân" rầm rộ tại thị trường Việt Nam từ giữa năm 2023 đến nay. Hiện những hãng ô tô nằm trong top 10 của Trung Quốc, đều đã có mặt tại Việt Nam, với hàng chục sản phẩm đủ mọi phân khúc. Sắp tới sẽ có thêm những cái tên mới, nối dài danh sách ô tô Trung Quốc gia nhập thị trường Việt Nam.

Nhiều hãng xe Trung Quốc gia nhập thị trường Việt Nam đều mang theo những kế hoạch đầy tham vọng, muốn lọt vào top 10 những thương hiệu có doanh số bán cao nhất thị trường. Các đại lý ô tô Trung Quốc đang “mọc lên như nấm sau mưa” trên khắp cả nước, để hiện thực hóa tham vọng này.

Nhập khẩu ô tô từ Trung Quốc đã tăng vọt. Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, trong 10 tháng đầu năm 2024, ô tô nguyên chiếc nhập khẩu từ thị trường Trung Quốc đạt hơn 24.600 xe, với trị giá đạt 732,7 triệu USD. Trong khi cả năm 2023 chỉ nhập có 8.459 xe với kim ngạch 318,603 triệu USD. Dự báo sẽ tiếp tục tăng nhanh trong thời gian tới.

Tại Trung Quốc, sản lượng ô tô đang dư thừa lớn, khi tràn sang Việt Nam, đang đặt ra những câu hỏi về chất lượng và công nghệ. Liệu Việt Nam có trở thành “bãi rác”, nơi tiêu thụ những sản phẩm lạc hậu, tồn kho, chất lượng kém của Trung Quốc? Vào tháng 10/2023, Tập đoàn Công nghiệp Ô tô Thượng Hải (SAIC), đã ra mắt mẫu xe New MG5 tại thị trường Việt Nam. New MG5 thuộc phân khúc sedan cỡ C nhưng có giá bán siêu rẻ, chỉ từ 399- 499 triệu đồng, tương đương với các mẫu xe thuộc phân khúc hạng A. Ngay khi mới ra mắt, có nhiều thông tin cho rằng chiếc New MG5 này giống hệt mẫu xe Roewe i5 bán trong giai đoạn 2018-2020 tại Trung Quốc. Roewe i5, vốn là mẫu xe có doanh số ế ẩm và giá của nó đã giảm xuống chỉ còn khoảng 10.000 đô la, (tương đương 240 triệu VND) tại thị trường Trung Quốc vào năm 2023.

Thông qua việc “thay tên đổi họ”, SAIC đã mang một mẫu xe được thiết kế từ 5 năm trước tại Trung Quốc vào Việt Nam. Nhiều người đã đặt câu hỏi, phải chăng SAIC muốn biến thị trường Việt Nam thành nơi tiêu thụ các sản phẩm tồn kho, lỗi thời của hãng?

“Bãi rác” ô tô Trung Quốc?

Tại Việt Nam, hàng loạt mẫu ô tô Trung Quốc ra mắt, chỉ sau 1 thời gian ngắn bán hàng, đã giảm giá từ 150 - 300 triệu đồng, trở thành những chiếc xe siêu rẻ trong phân khúc, cũng gây quan ngại về chất lượng.

Tại Trung Quốc, các doanh nghiệp ô tô đang lao vào “cuộc chiến” giảm giá. Giảm giá và chỉ coi trọng về doanh số bán, đã ảnh hưởng tới chất lượng sản phẩm. Để cắt giảm chi phí, quá trình sản xuất sẽ bị rút ngắn và sử dụng vật liệu rẻ tiền… Nhiều doanh nghiệp ô tô Trung Quốc không thể sáng tạo, họ cắt ngắn quá trình chế tạo xe bằng cách sao chép lại những sản phẩm của hãng xe khác. Một số nguồn tin cho biết, nhiều hãng xe do cắt giảm chi phí, nên một mẫu xe mới thay vì được thử nghiệm tới 150 lần, giảm xuống còn từ 20-25 lần. Chính vì thế, chất lượng và độ an toàn của ô tô Trung Quốc là băn khoăn lớn.

Dư thừa và ế ẩm tại thị trường nội địa, hàng triệu ô tô Trung Quốc đã tràn ra thế giới. Những sản phẩm giá rẻ đang làm náo loạn thị trường ô tô nhiều quốc gia. Tại Úc, đã có lo ngại cho rằng, thị trường ô tô có nguy cơ trở thành “bãi rác”, do sản xuất thừa từ Trung Quốc. Tổng giám đốc Mitsubishi Motors Úc, ông Shaun Westcott dự đoán, thị trường sẽ bước vào một giai đoạn hỗn loạn, khi xe Trung Quốc tràn vào. Do gặp phải rào cản ở Mỹ và châu Âu, ô tô Trung Quốc đang tràn vào Úc. Khi năng lực sản xuất dư thừa, họ sẽ tìm nơi để “trút” xe xuống. Điều này dẫn đến một “cuộc chiến” giá cả. Lượng xe mới tràn vào ồ ạt, sẽ dẫn đến việc giảm giá mạnh, khi các công ty cố gắng cạnh tranh để giành thị phần và thời kỳ hỗn loạn sẽ đến.

Hình ảnh những "nghĩa địa ô tô điện" ở Trung Quốc, có tới cả chục ngàn chiếc mới tinh, chưa đăng ký, dầm mưa dãi nắng, do sản xuất ra mà không tiêu thụ được, cũng khiến nhiều quốc gia lo ngại, bởi nó có thể được tận dụng để xuất khẩu dưới nhiều hình thức.

Giới chuyên môn cảnh báo, nếu ô tô Trung Quốc tràn vào Việt Nam với số lượng lớn, có giá bán rẻ thì rất đáng lo ngại. Ô tô giá rẻ thường sử dụng công nghệ lạc hậu, có nguy cơ biến Việt Nam thành “bãi rác”. Do đó, cần phải kiểm soát chặt chẽ.