Xe điện khó hy vọng thống trị thị trường toàn cầu?

>> Cuộc cách mạng xe điện đang đứng trước khủng hoảng

“Giấc mơ” thống trị thị trường còn xa

Chủ tịch Tập đoàn Toyota (Nhật Bản), ông Akio Toyoda trong bình luận gần đây cho rằng, xe điện sẽ không bao giờ thống trị thị trường. Xe chạy bằng pin sẽ chỉ chiếm 30% thị trường toàn cầu, trong khi phần còn lại sẽ bao gồm xe hybrid, pin nhiên liệu hydro và xe đốt nhiên liệu.

Theo người đứng đầu hãng xe Nhật Bản, việc chuyển đổi sang xe điện sẽ không diễn ra nhanh như nhiều người nghĩ và khách hàng sẽ tự mình đưa ra quyết định, chứ không phải những quy định hay chính trị.

Nhận định này rõ ràng là không sáng sủa đối với tương lai của xe điện. Trong khi đó, cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) đưa ra kịch bản, để đạt được phát thải ròng (Net Zero) vào năm 2050 thì xe điện phải đạt mức tăng trưởng bình quân trên 40% mỗi năm. Doanh số bán xe điện phải đạt trên 30 triệu chiếc vào năm 2025 và trên 70 triệu chiếc vào năm 2030. Đến năm 2030 số lượng xe điện toàn cầu phải đạt 380 triệu chiếc. Tuy nhiên, theo các doanh nghiệp, đạt được doanh số bán 28 triệu xe điện vào năm 2030 đã là một kịch bản khó khăn.

Trong năm 2023 vừa qua, số liệu từ các hãng xe đưa ra đều cho thấy nhu cầu giảm đột ngột với xe điện. Theo hãng nghiên cứu thị trường Rho Motion (Mỹ), doanh số bán xe thuần điện và lai điện (hybrid) toàn cầu năm qua đạt 13,6 triệu chiếc, tăng 31% so với 2022. Trong đó, xe thuần điện chiếm 9,5 triệu chiếc. Tốc độ tăng trưởng doanh số xe điện toàn cầu đã chậm lại so với mức 60% vào 2022.

Tại Trung Quốc, thị trường xe điện lớn nhất thế giới, cũng đang có những tín hiêu  xấu. Năm 2023 tăng trưởng có 15% so với 2022. Lo lắng lớn nhất là thị trường xe điện Trung Quốc nhanh chóng bão hòa, cùng “cuộc chiến: giá khắc nghiệt và những chương trình "mù quáng", nhằm khởi động các dự án mới.

Trên thế giới, nhiều hãng ô tô lớn như Ford, GM… đã trì hoãn những kế hoạch đầy tham vọng về xe điện vào cuối năm 2023, do nhu cầu giảm và thua lỗ nặng nề. “Cuộc chiến” giảm giá liên tiếp, bất chấp chi phí thực tế, đang khiến nhiều hãng xe gặp rắc rối với khoản lỗ ngày càng lớn.

Năm 2024 dự báo bắt đầu “bùng nổ” ô tô điện giá rẻ. Các nhà sản xuất ô tô lớn, đang gia tăng sản xuất các mẫu xe cỡ nhỏ, có giá rẻ hơn, đặc biệt là ở châu Âu và Mỹ. đã lên kế hoạch xuất xưởng những chiếc xe điện có giá bán chỉ từ 21.500 - 35.000 USD. Tại châu Á, nhiều hãng xe cũng đang nhộn nhịp với kế hoạch ô tô điện giá rẻ, với những chiếc xe có giá bán từ 8.700 USD- 21.000 USD.

Sự trì hoãn?

Cho dù vậy, việc áp dụng chậm trễ xe điện có thể sẽ trở thành xu hướng toàn cầu. Doanh số xe điện không thể tăng gấp đôi mỗi năm, Bloomberg nhận định.

Giờ đây những lăn tăn về giá bán, về sạc pin và mất giá nhanh, đã kéo tỷ lệ người tiêu dùng sẵn sàng mua xe điện giảm mạnh. Đã qua thời "trăng mật", thị trường xe điện đang bước vào giai đoạn tăng trưởng chậm lại, khi người tiêu dùng có những đòi hỏi cao hơn.

Không những thế, xe điện muốn phát triển còn gắn liền với chính sách trợ giá của các Chính phủ. Khi trợ giá không còn nhu cầu lại giảm. Trung Quốc là ví dụ, khi các chính sách trợ cấp xe điện và giảm thuế kết thúc vào cuối năm ngoái, sức mua đã chậm lại. Đấy là chưa kể, khi xe điện phát triển sẽ là giảm nhu cầu tiêu thụ xăng dầu hàng triệu thùng mỗi ngày, khiến nhiều quốc gia thất thu ngân sách. Vì vậy, có thể sẽ trì hoãn việc thúc đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang xe điện.

Nhiều doanh nghiệp cho rằng, để đạt được phát thải ròng (Net Zero) vào năm 2050, có nhiều giải pháp, không nên “đặt cược” hoàn toàn vào xe điện. Không nên phát triển xe điện mà loại trừ các công nghệ khác, trong khi xe điện chạy bằng pin vẫn đắt tiền và cơ sở hạ tầng sạc chưa phủ kín khắp nơi.

Toyota thông báo đã khởi động một dự án phát triển động cơ đốt trong mới, tiếp tục công nghệ này vì chúng là phương tiện thiết thực để đạt được mức độ trung hòa carbon hay lượng khí thải carbon dioxide bằng không. Dù không tiết lộ thông tin chi tiết về dự án mới nhưng có lẽ nhiều người đã biết, hãng xe này đang đẩy mạnh phát triển động cơ đốt trong chạy bằng nhiên liệu hydro không thải ra CO2.

Tại châu Âu, một số hãng xe của Đức và Ý cũng đang phát triển loại nhiên liệu mới là xăng điện tử (e-fuel), sử dụng cho động cơ đốt trong, được cho là một lựa chọn để giảm phát thải khí nhà kính từ các phương tiện vận tải.