Trung Quốc ngừng xuất khẩu công nghệ xử lý đất hiếm

Công nghệ sản xuất kim loại đất hiếm và vật liệu hợp kim, công nghệ chế tạo một số nam châm đất hiếm cũng bị đưa vào Danh mục chịu hạn chế hoặc cấm xuất khẩu.

Đất hiếm gồm 17 kim loại có tính chất hóa học tương tự nhau, do sở hữu từ tính và cách thức phản ứng với ánh sáng đặc biệt nên được sử dụng rộng rãi cho xe điện, turbine gió cùng nhiều thiết bị điện tử. Chúng chia thành hai nhóm chính là đất hiếm nhẹ (LREE, từ lanthanum đến europium) và đất hiếm nặng (HREE, từ gadolinium đến lutetium).

Trung Quốc vốn chiếm gần 70% sản lượng khai thác đất hiếm toàn cầu và gần 85% công suất xử lý toàn cầu trong năm 2022.

Dù nhiều nước phương Tây đang cố gắng xây dựng dây chuyền xử lý đất hiếm của riêng mình, nhưng lệnh cấm xuất khẩu mới nhất dự kiến sẽ có tác động không nhỏ, đặc biệt ở thị trường HREE nơi Trung Quốc gần như độc quyền khâu tinh chế.

Trong những năm gần đây, châu Âu và Mỹ cũng đang cố gắng giảm bớt sự phụ thuộc vào đất hiếm của Trung Quốc. Tuy nhiên, các nước này vẫn chưa làm chủ được quy trình chiết dung môi để tinh chế các loại khoáng sản chiến lược như Trung Quốc do sự phức tạp về kỹ thuật.

Năm 2022, Trung Quốc đã siết chặt đáng kể loạt quy định xuất khẩu khoáng sản quan trọng. Vào tháng 8/2022, nước này áp đặt hạn chế bán gallium và germanium, hai kim loại dùng cho sản xuất chip. Đến tháng 12/2022, graphite cũng chịu sự kiểm soát tương tự.

Lệnh cấm xuất khẩu mới nhất được ban hành trong bối cảnh phương Tây tìm cách giảm phụ thuộc vào nguồn cung đất hiếm từ Trung Quốc vì căng thẳng địa chính trị ngày càng gia tăng. Quốc gia châu Á này là nước duy nhất sở hữu tất cả 17 kim loại đất hiếm, đồng thời lại thành thạo quy trình chiết xuất dung môi tinh chế loại khoáng sản quan trọng này, công nghệ mà phương Tây khó triển khai vì tính phức tạp và lo ngại ô nhiễm môi trường. Giám đốc điều hành công ty xử lý đất hiếm Ucore Rare Metals Pat Ryan nhận định: "Sẽ cần có công nghệ mới để vượt qua thế kiểm soát của Trung Quốc".

Theo công ty tư vấn Benchmark Mineral Intelligence, 99% HREE toàn cầu do Trung Quốc tinh chế. Dây chuyền hiện tại của phương Tây chỉ xử lý được LREE.