Từ chuyện hợp tác đến đưa nhau ra tòa
Theo hồ sơ vụ việc, năm 2017, Công ty nhựa Tuệ Minh do ông Nguyễn Đình Chiến làm giám đốc xin thực hiện dự án nhà máy sản xuất nhựa plastic ở H.Yên Mỹ (tỉnh Hưng Yên) trên diện tích đất khoảng 40.000 m2.
Khi đất vẫn còn đang do người dân canh tác, chưa bồi thường, ông Chiến thỏa thuận miệng về việc Công ty nhựa Tuệ Minh sẽ chuyển nhượng 10.000 m2 cho Công ty Nijia do bà Bùi Thị Xuân làm giám đốc và 3.000 m2 cho Công ty Thiên Ngọc An do ông Doãn Huy Tuân làm giám đốc, với giá 5,5 tỉ đồng/ha. Ông Tuân, bà Xuân sau đó nhiều lần chuyển tiền, với tổng số 9,35 tỉ đồng cho phía ông Chiến.
TAND tỉnh Hưng Yên, nơi xét xử vụ tranh chấp đất giữa 3 công ty
TUYẾN PHAN
Cuối năm 2018, Công ty nhựa Tuệ Minh được UBND tỉnh Hưng Yên chấp thuận chủ trương cho phép nhận chuyển nhượng đất từ người dân. Đầu năm 2019, đại diện 3 công ty ký biên bản thỏa thuận, ghi nhận các nội dung đã thống nhất trước đó. Đến tháng 11.2020, Công ty nhựa Tuệ Minh ký hợp đồng thuê đất với Sở TN-MT tỉnh Hưng Yên, hình thức trả tiền thuê đất hàng năm.
Do một số vướng mắc nên đến năm 2022, các bên trao đổi trên nhóm Zalo, thống nhất việc Công ty nhựa Tuệ Minh sẽ nhận lại 13.000 m2 đất đã hứa chuyển nhượng, với mức giá 2,5 triệu đồng/m2.
Tuy nhiên, Công ty nhựa Tuệ Minh sau đó thay đổi, không đồng ý mức giá trên, sẽ chỉ trả lại 9,35 tỉ đồng - số tiền mà 2 công ty bỏ ra ban đầu. Khi mới trả 8 tỉ đồng, Công ty nhựa Tuệ Minh khởi kiện, yêu cầu tuyên bố biên bản thỏa thuận 3 bên năm 2019 và thỏa thuận trên nhóm Zalo năm 2022 vô hiệu.
Công ty Nijia và Công ty Thiên Ngọc An cũng có đơn phản tố, yêu cầu tòa công nhận 2 thỏa thuận nêu trên, buộc Công ty nhựa Tuệ Minh ngoài 8 tỉ đồng đã trả phải trả thêm 24,5 tỉ đồng (theo mức giá thỏa thuận trên nhóm Zalo).
Tháng 1.2024, xét xử sơ thẩm, TAND H.Yên Mỹ xác định thỏa thuận năm 2019 giữa 3 công ty và việc chuyển tiền là có thật nhưng vô hiệu, vì thời điểm ký kết Công ty nhựa Tuệ Minh chưa bồi thường cho người dân, chưa được ghi nhận quyền sử dụng đất. Chưa kể, đây là đất thuê trả tiền hàng năm, không phải đối tượng được chuyển nhượng. Như vậy, hợp đồng vi phạm điều cấm, không thể thực hiện được.
Về thỏa thuận trên nhóm Zalo năm 2022, nội dung các nhắn tin cho thấy không có văn bản nào xác nhận 13.000 m2 thuộc sở hữu Công ty Nijia và Công ty Thiên Ngọc An, cũng không thể hiện vị trí, diện tích phần đất…
Từ căn cứ đã nêu, cấp sơ thẩm chấp nhận yêu cầu khởi kiện của Công ty nhựa Tuệ Minh. Công ty này chỉ cần trả nốt 1,35 tỉ đồng còn lại cho 2 công ty bị đơn.
Không thể tìm được tiếng nói chung
Không đồng ý với phán quyết của cấp sơ thẩm, Công ty Nijia và Công ty Thiên Ngọc An cùng kháng cáo. Tại phiên phúc thẩm, hội đồng xét xử dành cơ hội cho các bên thỏa thuận thêm một lần nữa. Phía Công ty Nijia đề nghị ngoài 6,7 tỉ đồng tiền gốc đã chuyển muốn được bồi thường thêm một khoản bằng số tiền này, phía Công ty Thiên Ngọc An đề nghị thực hiện theo thỏa thuận trên nhóm Zalo (hoặc trả đất, hoặc trả tiền theo đơn giá 2,5 triệu đồng/m2), phía Công ty Tuệ Minh thì chỉ đồng ý ngoài tiền gốc sẽ hỗ trợ Công ty Nijia 800 triệu đồng, Công ty Thiên Ngọc An 200 triệu đồng.
Các bên không tìm được tiếng nói chung, phiên tòa tiếp tục xét xử. Công ty Nijia giữ nguyên nội dung kháng cáo yêu cầu hủy toàn bộ bản án sơ thẩm, Công ty Thiên Ngọc An đề nghị công nhận thỏa thuận 3 bên năm 2019 và thỏa thuận trên nhóm Zalo năm 2022.
Theo luật sư của Công ty Thiên Ngọc An, lẽ ra khi làm thủ tục, ông Nguyễn Đình Chiến cần lựa chọn hình thức thuê đất trả tiền 1 lần (sẽ được chuyển nhượng), nhưng ông này lại đăng ký hình thức trả tiền hàng năm. Đây là lý do chính dẫn tới không thể chuyển nhượng như thỏa thuận ban đầu giữa 3 bên, lỗi thuộc về ông Chiến.
Luật sư viện dẫn quy định tại khoản 1 điều 129 bộ luật Dân sự: "Giao dịch dân sự đã được xác lập theo quy định phải bằng văn bản nhưng văn bản không đúng quy định của luật mà một bên hoặc các bên đã thực hiện ít nhất 2/3 nghĩa vụ trong giao dịch thì theo yêu cầu của một bên hoặc các bên, tòa án ra quyết định công nhận hiệu lực của giao dịch đó".
Đối chiếu với vụ việc, sau khi thỏa thuận chuyển nhượng 13.000 m2 đất được xác lập, bà Bùi Thị Xuân và ông Doãn Huy Tuân đã hoàn thành nghĩa vụ thông qua việc chuyển tiền thanh toán cho ông Nguyễn Đình Chiến. Tòa án cần xem xét, công nhận thỏa thuận này có hiệu lực pháp luật.
Luật sư của Công ty Nijia thì cho rằng, thỏa thuận năm 2019 được giao kết bởi 3 pháp nhân, trong khi việc giao nhận tiền hoàn toàn là giữa các cá nhân ông Chiến, bà Xuân và ông Tuân. Hai quan hệ này độc lập, không liên quan đến nhau, thế nhưng bản án sơ thẩm lại "ghép thành một" để giải quyết hợp đồng vô hiệu, là không đúng.
Ngược lại với bị đơn, đại diện Công ty nhựa Tuệ Minh đề nghị giữ nguyên bản án sơ thẩm, cho rằng việc công ty đăng ký thuê đất trả tiền hàng năm là theo quy định pháp luật chứ không phải tự ý lựa chọn.
Theo vị đại diện, thỏa thuận 3 bên năm 2019 không đảm bảo chủ thể cũng như đối tượng chuyển nhượng, vi phạm quy định pháp luật (đất cho thuê trả tiền hàng năm không được phép chuyển nhượng) nên không thể thực hiện được. Tương tự, thỏa thuận trên nhóm Zalo cũng là trái quy định.
Viện kiểm sát đề nghị hủy án, tòa không chấp nhận
Nêu quan điểm giải quyết, đại diện VKSND tỉnh Hưng Yên cho rằng tòa án sơ thẩm đánh giá chưa đúng bản chất về thỏa thuận 3 bên năm 2019 giữa nguyên đơn và bị đơn.
Bởi lẽ, thỏa thuận này không vi phạm bất cứ điều cấm nào. Kiểm sát viên dẫn chứng án lệ số 55/2022 của Hội đồng thẩm phán TAND tối cao, cho thấy các bên có thể chuyển nhượng khi chưa có quyền sử dụng đất, hợp đồng chỉ là giấy viết tay.
Vẫn theo kiểm sát viên, trong số các giấy giao nhận tiền, ông Nguyễn Đình Chiến cam kết sẽ chịu trách nhiệm lo thủ tục ra được sổ đỏ để chuyển nhượng đất cho bà Bùi Thị Xuân. Tại thời điểm chuyển tiền, bà Xuân biết ông Chiến chưa có đất, ông Chiến cũng chưa hoàn tất thủ tục xin thuê đất nên chưa thể biết phần đất đó sẽ được cho thuê theo hình thức nào.
Những dấu hiệu trên cho thấy việc các bên giao kèo với nhau không phải là hợp đồng chuyển nhượng sử dụng đất, mà là hợp đồng đặt cọc. Theo quy định, trường hợp không có thỏa thuận phạt cọc, nếu bên nhận cọc có lỗi hoặc từ chối giao kết thì phải trả cho bên đặt cọc tài sản đặt cọc và một khoản tiền tương đương giá trị tài sản đặt cọc.
Riêng với thỏa thuận trên nhóm Zalo, đại diện viện kiểm sát nhận định Công ty Nijia và Công ty Thiên Ngọc An mới dừng lại ở đặt cọc, "chưa bao giờ có đất", nên không thể chuyển nhượng. Bởi vậy, thỏa thuận này vô hiệu do đối tượng không thể thực hiện được.
Từ những căn cứ đã phân tích, đại diện viện kiểm sát đề nghị hủy toàn bộ bản án sơ thẩm của TAND H.Yên Mỹ.
Tuy nhiên, trong phần tuyên án, hội đồng xét xử phúc thẩm cho rằng, tại thời điểm ký kết thỏa thuận năm 2019, 3 người đại diện cho 3 công ty đều biết rõ Công ty Tuệ Minh chưa phải chủ sở hữu hợp pháp, chưa có quyền sử dụng đất, dự án chưa có trên thực tế, chưa được cơ quan thẩm quyền chấp thuận cho thuê đất hay không.
Do đó, thỏa thuận là hợp đồng trái pháp luật, vô hiệu, không làm phát sinh nghĩa vụ các bên. Và trên thực tế, khu đất từ trước đến nay vẫn do Công ty Tuệ Minh quản lý, sử dụng; phía bị đơn chưa thực hiện hoạt động nào trên đất, nên không bị thiệt hại.
Với nhận định nêu trên, tòa phúc thẩm khẳng định không có căn cứ hủy án sơ thẩm để xét xử lại.
.jpg)
