Cứu sản phụ ngừng tim do thuyên tắc ối

Sản phụ H.H.H.N., 40 tuổi, mang thai lần 3 với tiền căn tăng tiểu cầu nguyên phát và nhập viện Khoa Sản bệnh viện khi chuyển dạ ở tuổi thai gần 39 tuần.

Qua thăm khám lâm sàng, bác sĩ sản khoa chỉ định cho sản phụ sinh mổ vì ngôi thai nằm ngang kèm theo tiền sử đã từng mổ lấy thai.

Ngày 30/11/2023, trước khi mổ lấy thai, sản phụ có sức khỏe và các dấu hiệu sinh tồn hoàn toàn bình thường. Tuy nhiên, khi các bác sĩ sản khoa vừa mổ bắt bé gái 2,8kg chào đời thì sản phụ đột ngột trụy mạch, huyết áp không đo được và ngừng tim.

Trong tình huống cấp cứu đó, nhận định ngay đây là thuyên tắc ối, ekip bác sĩ gây mê hồi sức cùng các bác sĩ sản khoa vừa hồi sức tim phổi, vừa cố gắng hoàn tất cuộc mổ và cầm máu tử cung do băng huyết sau sinh. Bằng kinh nghiệm của cả ekip, sản phụ được hồi sức tim phổi thành công. Khi sản phụ có nhịp tim trở lại, các bác sĩ sản khoa khâu vết thương để tránh mất máu.

Vì khi thuyên tắc ối xảy ra sẽ hoạt hóa hệ thống làm rối loạn đông máu, máu chảy nhiều gây băng huyết. Lúc này, ekip phẫu thuật lại đứng trước chọn lựa khó khăn là có nên cắt tử cung để cầm máu hay không?

Mặc dù sản phụ đã sinh 2 lần nhưng người con đầu đến 9 tuổi bị mất vì u não. Sau đó, sản phụ sinh bé thứ 2, nhưng bé cũng đang bị tim bẩm sinh. Bé hiện tại mới mổ, còn chưa nhận định được tình trạng sức khỏe có ổn định hoàn toàn hay không. Cân nhắc trước hoàn cảnh gia đình như vậy, các bác sĩ quyết định chèn bóng vào tử cung để cầm máu và giữ lại tử cung để sản phụ còn có cơ hội sinh nở sau này.

Kết quả chụp cắt lớp vi tính động mạch phổi và các xét nghiệm sinh hóa huyết học sau đó cho thấy sản phụ có thuyên tắc ối. Sản phụ được chuyển vào đơn vị Hồi sức tim mạch để chăm sóc đặc biệt.

ThS.BS Giang Minh Nhật, Trưởng đơn vị Hồi sức tích cực tim mạch cho biết: Sau khi được hồi sức tim phổi thành công, huyết áp của sản phụ vẫn còn rất thấp phải duy trì thuốc vận mạch liều cao và băng huyết sau sinh do rối loạn đông máu. Việc điều trị cho sản phụ vừa có thuyên tắc động mạch phổi do ối, vừa có rối loạn đông máu đòi hỏi các bác sĩ phải xác định thận trọng thời điểm nào cần điều chỉnh rối loạn đông máu và thời điểm nào có thể sử dụng kháng đông. Sau 24 giờ hồi sức tim mạch, sản phụ đã dần ổn định huyết áp và rút nội khí quản.

Qua khoảng 10 ngày theo dõi và điều trị tích cực tại bệnh viện, hiện sản phụ đã hoàn toàn tỉnh táo, ăn uống, nói chuyện bình thường và 2 mẹ con được xuất viện vào chiều ngày 11/12/2023.

TS.BS Bùi Chí Thương, Trưởng khối sản cho biết thêm: Thuyên tắc ối là một biến chứng cấp cứu sản khoa hiếm và đặc biệt nghiêm trọng khi dịch ối và các thành phần của nhau thai đi vào tuần hoàn mẹ. Tỷ lệ thuyên tắc ối được ghi nhận trong y văn dao động khoảng 40.000 đến 53.800 thai phụ, nhưng tỷ lệ tử vong lên đến 60-70%. Ở các thai phụ sống sót, 85% trường hợp mắc các di chứng thần kinh vĩnh viễn do ngưng tuần hoàn kéo dài.

Thuyên tắc ối hầu hết xảy ra trong lúc sinh và điển hình bởi ba dấu hiệu: tụt huyết áp, giảm oxy máu và rối loạn đông máu (đông máu nội mạch lan toả). Đây không chỉ là "cơn ác mộng" của sản phụ mà còn là nỗi ám ảnh của tất cả các bác sĩ sản khoa. Biện pháp duy nhất để cứu sản phụ và thai nhi là nhanh chóng tiến hành mổ lấy thai và hồi sức cấp cứu cho mẹ.