Khánh thành công trình ‘hồi sinh’ địa chỉ văn hóa Châu Hương Viên

BÙI NGỌC LONG

Châu Hương Viên tọa lạc bên bờ sông Hương, trước đây thuộc thôn Vỹ Dạ (nay thuộc thôn Tây Thượng, xã Phú Thượng, TP.Huế), nơi danh nhân Ưng Bình - Thúc Giạ Thị sống những năm cuối đời với thi ca.

Trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử, hoàn cảnh gia đình..., địa chỉ văn hóa này trở thành nơi gần như hoang phế, khiến không ít văn sĩ, trí thức đau lòng (Thanh Niên ngày 28.3.2019 đã có bài phản ánh).

Trước thực trạng đó, ngày 26.12.2019, UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế có quyết định xếp hạng di tích Ưng Bình tại Châu Hương Viên là di tích lịch sử (lưu niệm danh nhân) cấp tỉnh. Đến ngày 1.10.2021, UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế ban hành quyết định phê duyệt báo cáo kinh tế - kỹ thuật, và đến ngày 17.1.2023, UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế ban hành quyết định phê duyệt kế hoạch, lựa chọn nhà thầu xây dựng công trình bảo tồn, tu bổ di tích Ưng Bình tại Châu Hương Viên, với nguồn kinh phí hơn 10 tỉ đồng.

BÙI NGỌC LONG

Dự án được triển khai với các hạng mục: tu bổ, tôn tạo, phục dựng lại toàn bộ di tích gốc bao gồm nhà chính, nhà phụ, bình phong; cải tạo, chỉnh trang sân vườn mặt trước và khu vực xung quanh khuôn viên; xây dựng hệ thống cấp thoát nước; lắp đặt hệ thống điện chiếu sáng, PCCC, chống sét, nhà vệ sinh…

Sau hơn 1 năm bảo tồn, tu bổ, công trình đã hoàn thành và được nghiệm thu đưa vào sử dụng. Theo ông Nguyễn Đức Lộc, Giám đốc Bảo tàng Lịch sử Thừa Thiên - Huế, công trình sau khi đưa vào sử dụng, bảo tàng sẽ phối hợp với các cơ quan, tổ chức, cá nhân... xây dựng chương trình hoạt động, biến nơi đây trở thành một địa chỉ văn hoá, nơi sinh hoạt của các câu lạc bộ thơ, các chương trình biểu diễn ca Huế, kết hợp đưa vào các tour tuyến phục vụ khách du lịch. 

Danh nhân Ưng Bình - Thúc Giạ Thị (1877 - 1961) tên thật là Nguyễn Phúc Ưng Bình, sinh ra tại làng Vỹ Dạ, trong một gia đình hoàng tộc, có truyền thống văn chương. Năm 1904, Ưng Bình tốt nghiệp Trường Quốc học Huế, đỗ đầu kỳ thi Ký Lục. Năm 1909, ông đỗ cử nhân Hán học và bắt đầu con đường quan lộ. Từ Ký Lục, Ưng Bình được bổ làm Tri huyện, thăng Tri phủ, rồi lần lượt thăng Viên ngoại, Thị lang, Bố chánh Hà Tĩnh, Tuần phủ Phú Yên, Phủ Doãn Thừa Thiên. 

Năm 1932, ông Ưng Bình đã tích cực tham gia vận động thành lập Hội An Nam Phật học Trung Kỳ. Năm 57 tuổi (1933), ông hồi hưu, được thăng hàm Thượng thư Tri sự. Lúc này tuổi đã lớn nhưng Ưng Bình vẫn tham gia tích cực các hoạt động văn hóa, được cử giữ chức Hội trưởng Hội Truyền bá chữ Quốc ngữ Trung Kỳ (1939-1940), bầu làm Viện trưởng Viện Dân biểu Trung Kỳ (1940-1945), nhằm tranh thủ quyền dân sinh dân chủ cho dân nghèo. Năm 1943, ông được thăng Hiệp tá Đại học sĩ, lần lượt được bầu làm chủ soái Vỹ Hương Thi Xã (1933-1945) và Hương Bình Thi Xã (1951-1961) cho đến cuối đời.

BÙI NGỌC LONG

Ưng Bình - Thúc Giạ Thị là một nhà thơ nổi tiếng của xứ Huế, đã để lại cho đời gần 2.000 bài thơ chữ Việt và chữ Hán. Ông còn được biết đến là nhà soạn tuồng tài ba. Không chỉ là nhà thơ, nhà soạn tuồng nổi tiếng, Ưng Bình còn là người có công lao to lớn trong việc hình thành và phát triển ca Huế thính phòng. Nhờ những sáng tác, những làn điệu ca Huế của ông mà sinh hoạt ca Huế của người dân xứ Huế trở nên đặc sắc và được duy trì, phát triển cho đến ngày nay.

Năm 1933, sau khi rời chốn quan trường, ông Ưng Bình mua lại mảnh vườn để xây dựng Châu Hương Viên, gồm các công trình ngôi nhà chính 3 gian 2 chái, với tâm nguyện xây dựng nơi đây thành nơi dưỡng già. Lúc đầu, ông cho xây dựng một ngôi nhà rường 3 gian 2 chái, về sau xây dựng thêm một số công trình phụ trợ. Tất cả công trình trên nằm trong một khu vườn rộng, tĩnh mặc bên bờ sông Hương với tên gọi là Châu Hương Viên (hay vườn Châu Hương).

Năm 1961, Ưng Bình - Thúc Giạ Thị qua đời tại Châu Hương Viên, và được an táng trong khuôn viên nghĩa trang của gia đình tại P.Thủy Xuân, TP.Huế.