Thế khó của Tổng thống Zelensky trước giải pháp hòa bình

Trong khi đó, AFP dẫn lời Tổng thống Trump cho biết ông "thất vọng" vì người đồng cấp Zelensky "vẫn chưa xem" kế hoạch hòa bình cho Ukraine mà ông Trump đưa ra.

Áp lực nhiều phía

Trong phân tích gửi đến Thanh Niên, Eurasia Group (Mỹ), đơn vị tư vấn và nghiên cứu rủi ro chính trị hàng đầu thế giới, cho rằng nhà lãnh đạo Zelensky đang rơi vào hoàn cảnh khó khăn khi ông Andriy Yermak, Chánh văn phòng Tổng thống Ukraine, phải từ chức vì bê bối tham nhũng. Ông Yermak là một trong những cố vấn thân cận của Tổng thống Zelensky, đồng thời nắm giữ quyền lực lớn về kinh tế và an ninh, một nhà đàm phán chính của Kyiv.

Giữa bối cảnh như vậy, Washington có thể đánh giá ông Zelensky sẵn sàng chấp nhận một thỏa thuận hòa bình, ngay cả khi thỏa thuận bao gồm các vấn đề từng là "lằn ranh đỏ" đối với Kyiv. Tổng thống Trump đã công khai gây áp lực lên nhà lãnh đạo Ukraine khi đưa ra một tối hậu thư buộc Kyiv chấp nhận từ bỏ lãnh thổ để đổi lấy sự đảm bảo an ninh. Tình thế khiến cho Tổng thống Zelensky có thể phải thừa nhận rằng: Hoặc đồng ý với thỏa thuận mà Kyiv cho là không công bằng, hoặc mất đi đồng minh quan trọng là Washington.

Trong 3 ngày đàm phán vừa kết thúc ở Miami (bang Florida, Mỹ), Washington và Kyiv tuy chưa có đột phá nào về thỏa thuận nhưng cũng có tiến bộ nhất định.

Mặc dù vậy, một cản lực cho kế hoạch hòa bình trên còn là sự phản đối của chính dư luận Ukraine. Cụ thể, một cuộc thăm dò dư luận vừa được tiến hành bởi Viện Công nghệ Quốc tế Kyiv cho thấy: Binh sĩ Ukraine không ủng hộ kế hoạch hòa bình của Mỹ và người dân Ukraine ngày càng tin rằng Washington đang cố gắng buộc Kiev chấp nhận một thỏa thuận hòa bình không công bằng. Như thế, nếu Tổng thống Zelensky chấp nhận một thỏa thuận mà người dân Ukraine không ủng hộ thì điều đó có thể gây tổn hại thêm cho vị thế của ông trong nội bộ.

"Các vấn đề chính trị của Tổng thống Zelensky được cho là khiến ông ấy càng khó khăn hơn trong việc đưa ra bất kỳ nhượng bộ lớn nào để đảm bảo một lệnh ngừng bắn", ông Alex Brideau, chuyên gia về Đông Âu của Eurasia Group, phân tích và cho rằng: "Trong khi công chúng muốn đàm phán và chấm dứt chiến tranh, họ không ủng hộ một thỏa thuận đáp ứng yêu cầu của Nga về lãnh thổ và tính trung lập".

Chọn lựa của ông Zelensky

Trong bối cảnh như vậy, chuyên gia Brideau đánh giá: "Tổng thống Zelensky có thể tập trung vào việc "có được sự đảm bảo an ninh từ các đối tác phương Tây để bảo vệ đất nước khỏi bất kỳ cuộc xâm lược nào trong tương lai". Mỹ đã đề nghị điều này cho Ukraine, nhưng với cảnh báo rằng họ phải trao lãnh thổ cho Nga mà Điện Kremlin vẫn chưa thực hiện.

Vì thế, Tổng thống Zelensky chuyển hướng sang châu Âu. Năm nay, sau khi Tổng thống Trump nhậm chức, EU dần trở thành lực lượng ủng hộ chủ chốt cho Ukraine và đã bất ngờ trước đề xuất hòa bình 28 điểm mà Mỹ đưa ra vào tháng trước. Sau cuộc gặp với nhà lãnh đạo Ukraine tại Paris, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron nhắc lại rằng việc có nhượng lại lãnh thổ hay không là tùy thuộc vào Kyiv.

Đến thăm Ireland mới đây, Tổng thống Zelensky cho biết muốn đạt thỏa thuận "càng nhanh càng tốt", thậm chí còn khẳng định "hơn bao giờ hết, có cơ hội để kết thúc cuộc chiến này". Tuy nhiên, ông Zelensky không bị sức ép về thời gian, bởi về mặt lý thuyết thì nhiệm kỳ tổng thống của ông đã kết thúc được 18 tháng nhưng với lý do đang thời chiến nên Ukraine không phải tổ chức bầu cử.

Chuyên gia Brideau chỉ ra: "Trước khi đạt thỏa thuận ngừng bắn lâu dài, chính phủ Ukraine vẫn có thể tiếp tục gia hạn tuyên bố thiết quân luật mỗi lần 3 tháng". Đồng thời, ông Brideau đánh giá: "Do khoảng cách lớn giữa Nga và Ukraine về các yêu cầu cốt lõi của hai phía, và không đủ áp lực bên ngoài để buộc một hoặc cả hai bên phải thay đổi". Chính vì thế, ngay cả khi Tổng thống Zelensky gặp thế khó thì một thỏa thuận hòa bình cho Ukraine vẫn còn khá xa.