Ông Nguyễn Đức Thái, cựu Chủ tịch NXB Giáo dục Việt Nam, là người duy nhất bị đề nghị tuyên phạm tội nhận hối lộ, với mức án 12 - 13 năm tù.
Ông Thái bị cáo buộc ưu ái cho Công ty Phùng Vĩnh Hưng và Công ty Minh Cường Phát trúng hàng chục gói thầu cung cấp giấy in sách giáo khoa, qua đó nhận hối lộ gần 25 tỉ đồng.
Tự bào chữa trước tòa, ông Thái nói ngắn gọn, mong hội đồng xét xử xem xét nhân thân, bối cảnh phạm tội…, để cho mình được hưởng chính sách "khoan hồng đặc biệt".
Luật sư của ông Thái thì cho rằng mức án mà viện kiểm sát đề nghị là quá khắt khe. Người bào chữa nêu tình trạng của NXB Giáo dục Việt Nam tại thời điểm năm 2017 "rất phức tạp", "nội bộ rối ren". Ông Thái về nhận nhiệm vụ, dù chưa có kinh nghiệm thực tiễn về xuất bản sách giáo khoa, nhưng đã chèo lái, vực dậy NXB, lợi nhuận qua các năm đều đạt cao.
Cũng giống như thân chủ khai tại tòa trước đó, luật sư nói nhờ việc kịp thời in ấn, năm học 2018 - 2019, NXB Giáo dục Việt Nam đã phát hành hơn 100 triệu bản sách giáo khoa, giá bán vẫn giữ nguyên, rẻ hơn 11% so với nhiều đơn vị phát hành khác.
Vẫn theo luật sư, việc ông Thái nhận tiền từ các nhà thầu là sai, nhưng việc này là do phía nhà thầu chủ động đưa tiền cảm ơn, trích từ nguồn lợi nhuận của doanh nghiệp, chứ ông Thái không đòi hỏi, yêu cầu hoặc thỏa thuận phần trăm hợp đồng.
Luật sư còn đưa ra nhiều tình tiết giảm nhẹ cho thân chủ: đã nộp lại toàn bộ gần 25 tỉ đồng nhận hối lộ và nộp thêm 50 triệu đồng khắc phục hậu quả, tự thú về hành vi nhận tiền ngay từ khi cơ quan điều tra chưa phát hiện, có công lớn trong việc cung cấp tin báo giúp cơ quan điều tra phát hiện và xử lý tội phạm trong nhiều vụ án…
Từ những căn cứ trên, luật sư đề nghị cho thân chủ được hưởng mức án thấp nhất của khung hình phạt quy định tại khoản 2 điều 354 bộ luật Hình sự (7 - 15 năm tù).
Đưa hối lộ không phải lý do duy nhất để trúng thầu?
Một trong 2 người bị truy tố tội nhận hối lộ trong vụ án này là Tô Mỹ Ngọc, cựu Chủ tịch Công ty Phùng Vĩnh Hưng. Bà Ngọc bị đề nghị mức án 5 - 6 năm tù, với cáo buộc "bôi trơn" 20 tỉ đồng cho cựu Chủ tịch NXB Giáo dục Việt Nam Nguyễn Hữu Thái.
Quá trình xét xử, bà Ngọc có đơn vắng mặt và được tòa chấp thuận. Bào chữa cho nữ bị cáo, luật sư không tranh luận về mặt tội danh, nhưng cho rằng mức án mà viện kiểm sát đề nghị còn quá nghiêm khắc.
Luật sư nêu quan điểm Công ty Phùng Vĩnh Hưng trúng thầu không hoàn toàn phụ thuộc vào việc bị cáo Ngọc nhờ vả ông Thái, mà nguyên nhân chính xuất phát từ năng lực, chất lượng sản phẩm và giá cả cạnh tranh của doanh nghiệp này.
Vẫn theo luật sư, quá trình thực hiện các gói thầu, Công ty Phùng Vĩnh Hưng đã hỗ trợ NXB Giáo dục Việt Nam tiết kiệm khoảng 7,7 tỉ đồng bằng việc giao thẳng hàng hóa đến nhà in thay vì phải lưu kho, đồng thời chấp nhận thanh toán chậm nhằm hỗ trợ NXB khi gặp khó khăn về thủ tục giải ngân…
Về việc bị cáo Ngọc đưa 20 tỉ đồng cho ông Thái, luật sư cho rằng, về bản chất là có mục đích cảm ơn vì đã tạo điều kiện thuận lợi để công ty được tham gia đấu thầu, thanh lý và quyết toán hợp đồng.
Hành vi đưa tiền này không phải là lý do chính và duy nhất để Công ty Phùng Vĩnh Hưng trúng thầu. Bởi lẽ, giai đoạn 2018 - 2022 dù không có hành vi vi phạm quy định về đấu thầu nhưng sản phẩm giấy của công ty này vẫn được đánh giá rất cao, vẫn trúng các gói thầu...
Với các tình tiết đã trình bày, luật sư mong muốn hội đồng xét xử ghi nhận, chia sẻ, cho thân chủ được hưởng mức án khoan hồng.