Đóng BHXH tự nguyện có được hưởng chế độ thai sản?

Bạn đọc Minh Tuấn

Luật sư tư vấn

Luật sư Trần Minh Hùng, Đoàn luật sư TP.HCM tư vấn theo khoản 2, khoản 3 điều 31 luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 quy định điều kiện hưởng chế độ thai sản đối với lao động nữ sinh con là "phải đóng BHXH bắt buộc từ đủ 6 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con hoặc lao động nữ đã đóng BHXH từ đủ 12 tháng trở lên mà khi mang thai phải nghỉ việc để dưỡng thai theo chỉ định của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền thì phải đóng BHXH từ đủ 3 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con". 

ẢNH: NVCC

Như vậy, theo quy định hiện hành, người tham gia BHXH tự nguyện chỉ có 2 chế độ cơ bản là hưu trí và tử tuất. Nghĩa là người tham gia BHXH tự nguyện không được hưởng chế độ thai sản.

Tuy nhiên, theo luật Bảo hiểm xã hội 2024 (có hiệu lực từ ngày 1.7.2025 ) đã bổ sung quy định người tham gia BHXH tự nguyện sẽ được hưởng chế độ thai sản. Đây được xem là điểm khuyến khích người dân tham gia BHXH tự nguyện, vì hiện nay số lượng người tham gia loại bảo hiểm này rất ít.

Điều kiện hưởng trợ cấp thai sản khi đóng BHXH tự nguyện

Theo điều 94 luật Bảo hiểm xã hội 2024, đối tượng hưởng trợ cấp thai sản khi đóng BHXH tự nguyện bao gồm lao động nữ sinh con và lao động nam có vợ sinh con. Cụ thể:

• Đối tượng được hưởng trợ cấp thai sản có thời gian đóng BHXH tự nguyện hoặc vừa đóng BHXH tự nguyện và BHXH bắt buộc từ đủ 6 tháng trở lên trong 12 tháng trước khi sinh con thì được hưởng trợ cấp thai sản.
• Mẹ đóng BHXH tự nguyện mà mẹ chết sau khi sinh thì cha hoặc người trực tiếp nuôi dưỡng hưởng trợ cấp thai sản.
• Cả cha và mẹ cùng đóng BHXH đủ điều kiện hưởng trợ cấp thai sản thì chỉ có một người (cha hoặc mẹ) hưởng trợ cấp thai sản.
• Nếu vừa đủ điều kiện hưởng trợ cấp thai sản của BHXH tự nguyện và bắt buộc thì chỉ hưởng chế độ thai sản trong BHXH bắt buộc.
• Mẹ đủ điều kiện hưởng thai sản trong BHXH bắt buộc, cha đủ điều kiện hưởng thai sản trong BHXH tự nguyện thì mẹ hưởng chế độ thai sản trong BHXH bắt buộc, cha hưởng trong BHXH tự nguyện và ngược lại.

Mức hưởng chế độ thai sản khi đóng BHXH tự nguyện

Theo điều 95 luật Bảo hiểm xã hội 2024, mức trợ cấp thai sản được hưởng như sau:

Mức hưởng 2 triệu đồng cho mỗi con được sinh ra, mỗi thai từ 22 tuần tuổi trở lên chết trong tử cung và thai chết trong khi chuyển dạ. Ngoài ra, hưởng thêm chính sách hỗ trợ khác áp dụng với lao động nữ là người dân tộc thiểu số hoặc là người dân tộc kinh nhưng có chồng là người dân tộc thiểu số thuộc hộ nghèo.

Theo luật sư, so với luật Bảo hiểm xã hội hiện hành thì luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi đã bổ sung chế độ trợ cấp thai sản khi đóng BHXH tự nguyện. Bên cạnh đó, luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi đã bổ sung các quy định về điều kiện, hồ sơ, mức trợ cấp thai sản cho loại bảo hiểm này, có hiệu lực thi hành từ ngày 1.7.2025.

Mức đóng bảo hiểm tự nguyện để được hưởng thai sản

Luật sư Trần Minh Hùng cho biết, mức đóng BHXH tự nguyện để được hưởng chế độ thai sản bằng 22% mức thu nhập làm căn cứ đóng BHXH tự nguyện vào quỹ hưu trí và tử tuất. Đồng thời, Nhà nước sẽ có mức hỗ trợ cho người tham gia BHXH, cụ thể:

Thu nhập làm căn cứ đóng BHXH tự nguyện thấp nhất bằng mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn (1,5 triệu đồng/tháng). Cao nhất bằng 20 lần mức tham chiếu tại thời điểm đóng. Mức tham chiếu là mức tiền được Chính phủ quyết định dùng để tính đóng, hưởng một số chế độ bảo hiểm và được điều chỉnh dựa trên mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng, tăng trưởng kinh tế…

Cũng theo luật Bảo hiểm xã hội 2024, mức tham chiếu khi chưa bãi bỏ mức lương cơ sở sẽ được tính bằng mức lương cơ sở. Nếu lương cơ sở bị bãi bỏ thì mức tham chiếu không thấp hơn mức lương cơ sở này.

Mức hỗ trợ của Nhà nước căn cứ theo tình hình phát triển kinh tế, xã hội, khả năng ngân sách Nhà nước.

Thủ tục hưởng trợ cấp thai sản khi đóng BHXH tự nguyện

Để được hưởng chế độ thai sản khi đóng BHXH tự nguyện, lao động nữ sinh con hoặc lao động nam có vợ sinh con cần thực hiện thủ tục dưới đây:

Hồ sơ:

1. Giấy khai sinh/Trích lục khai sinh/Giấy chứng sinh của con (bản sao).
2. Khi thai chết trong tử cung hoặc khi chuyển dạ hoặc con chết sau khi sinh mà chưa được cấp giấy chứng sinh thì hồ sơ gồm một trong các giấy tờ sau:

• Tóm tắt hồ sơ bệnh án có thông tin con chết (bản chính/bản sao).
• Giấy ra viện của lao động nữ có thông tin con chết (bản chính/bản sao).
• Giấy báo tử của con (bản sao).
• Văn bản xác nhận của UBND cấp xã (nếu con chết trong vòng 24 giờ sau khi sinh).

Trình tự thực hiện:

Thời gian giải quyết hưởng trợ cấp thai sản được quy định tại điều 97 luật Bảo hiểm xã hội 2024 như sau:

• Người lao động phải nộp hồ sơ cho cơ quan BHXH trong thời hạn 60 ngày kể từ ngày sinh con.
• Cơ quan BHXH giải quyết trong thời hạn 5 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ. Nếu không giải quyết thì trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do.