Khoa học và công nghệ phải bắt đầu từ đất để nông dân Việt Nam làm giàu trên mảnh đất quê hương mình

Từ một xí nghiệp nhỏ tại Thanh Hóa, sau 30 năm phát triển Công ty Cổ phần Công Nông nghiệp Tiến Nông đã trở thành doanh nghiệp khoa học và công nghệ trong lĩnh vực dinh dưỡng cây trồng, với doanh thu vượt mốc 1.000 tỷ đồng mỗi năm. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Hồng Phong – Tổng Giám đốc Tiến Nông – con số doanh thu chưa bao giờ là đích đến cuối cùng.

“Điều tôi quan tâm nhất không phải doanh nghiệp lớn đến đâu, mà là nông dân Việt Nam có giàu lên hay không”, ông Phong chia sẻ.

Khoa học – công nghệ: con đường sống còn của nông nghiệp Việt Nam

Theo ông Nguyễn Hồng Phong, nông nghiệp Việt Nam đã đạt được thành tựu rất lớn trong nhiều thập kỷ qua khi đảm bảo an ninh lương thực cho hơn 100 triệu dân và vươn lên nhóm quốc gia xuất khẩu nông sản hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, mô hình tăng trưởng dựa trên thâm canh tài nguyên và đầu vào truyền thống đang dần bộc lộ giới hạn.

“Nếu không chuyển sang phát triển bằng khoa học và công nghệ, nông nghiệp Việt Nam sẽ rất khó bứt phá trong giai đoạn tới”, ông Phong khẳng định.

Theo ông, doanh nghiệp khoa học và công nghệ chính là lực lượng đưa nghiên cứu ra khỏi phòng thí nghiệm, biến tri thức thành giá trị kinh tế trên đồng ruộng, đồng thời là thước đo thực chất của năng lực đổi mới sáng tạo quốc gia.

Không chờ chính sách mà tạo ra thực tiễn để chính sách theo kịp

Một trong những quan điểm xuyên suốt của Tiến Nông là chủ động đầu tư cho nghiên cứu, thay vì chờ đợi chính sách. “Nếu doanh nghiệp chỉ đi theo chính sách, sẽ luôn đi chậm hơn nhu cầu của thị trường. Muốn phát triển bền vững, phải dám bỏ tiền cho nghiên cứu và đi trước”, ông Phong nói.

Theo ông, vai trò của Nhà nước không chỉ là ban hành cơ chế hỗ trợ, mà còn là cùng doanh nghiệp phản biện, sàng lọc và hoàn thiện những mô hình mang lại lợi ích thực chất cho xã hội. Khi doanh nghiệp tạo ra thực tiễn tốt, chính sách sẽ có cơ sở để theo kịp.

Quan điểm này cũng phù hợp với tinh thần của Nghị quyết 57-NQ/TW, trong đó xác định khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là trụ cột kiến tạo thịnh vượng mới của Việt Nam, đặt doanh nghiệp vào trung tâm của hệ sinh thái đổi mới.

Nông sản Việt Nam không thể được làm bằng “công thức chung của thế giới”

Theo CEO Tiến Nông, một sai lầm phổ biến trong phát triển nông nghiệp hiện nay là tư duy sao chép mô hình và công nghệ từ các quốc gia khác.

“Nông sản Việt Nam không thể được tạo ra bằng một công thức chung của thế giới. Giá trị cốt lõi của nông sản Việt Nam nằm ở chính thổ nhưỡng, điều kiện nông hoá và hệ vi sinh bản địa”, ông Phong nhấn mạnh.

Mỗi vùng đất tại Việt Nam có cấu trúc đất, độ pH, hàm lượng hữu cơ, vi lượng và hệ vi sinh hoàn toàn khác nhau. Chính sự tương tác giữa đất – nước – khí hậu – vi sinh vật bản địa mới tạo nên hương vị, chất lượng và tính đặc thù của nông sản Việt Nam.

“Chúng ta có thể học công nghệ của Nhật Bản, Hà Lan hay Mỹ, nhưng không thể bê nguyên hệ vi sinh và công thức nông hoá của họ áp vào ruộng đất Việt Nam. Làm như vậy không chỉ kém hiệu quả, mà còn làm suy kiệt đất đai”, ông Phong nói.

Vì vậy, theo ông, khoa học và công nghệ phục vụ nông nghiệp Việt Nam phải bắt đầu từ việc hiểu sâu đất Việt Nam, phục hồi sức khỏe đất và phát triển các giải pháp dinh dưỡng dựa trên hệ vi sinh bản địa.

Đi sâu vào đất để tạo khác biệt cạnh tranh

Cán bộ Trung tâm NCPT KH&CN Tiến Nông tiến hành lấy mẫu đất để phân tích, từ đó đưa ra những giải pháp phù hợp nhất cho từng loại cây, loại đất

Từ định hướng đó, Tiến Nông tập trung nghiên cứu dinh dưỡng cây trồng theo vùng thổ nhưỡng, mùa vụ và giai đoạn sinh trưởng, thay vì sản xuất các sản phẩm “đồng phục” cho mọi loại cây trồng.

Doanh nghiệp đã đầu tư hệ thống phòng thí nghiệm vô cơ và sinh học, đội ngũ nghiên cứu thường xuyên xuống đồng ruộng để phân tích đất, điều kiện nông hoá và hệ vi sinh, từ đó xây dựng các giải pháp phù hợp từng vùng sản xuất.

“Chúng tôi không bán phân bón, mà bán giải pháp khoa học. Mục tiêu không chỉ là năng suất, mà là chất lượng nông sản và sự bền vững lâu dài của đất đai”, ông Phong chia sẻ.

Ước mơ phục vụ 1 triệu hộ nông dân Việt Nam trên cơ sở khoa học và thực tiễn

Ông Nguyễn Hồng Phong thẳng thắn chia sẻ ước mơ đã theo ông hơn một thập kỷ: giúp 1 triệu hộ nông dân Việt Nam có thể tạo ra 1 tỷ đồng giá trị nông sản mỗi năm thông qua khoa học và công nghệ.

“Giàu không chỉ là tiền, mà là tri thức, vị thế và tương lai bền vững. Khi nông dân giàu, Việt Nam sẽ mạnh”, ông Phong nói.

Theo ông, đây không phải là mục tiêu viển vông. Trên thực tế, đã có nhiều hộ nông dân đạt và vượt mức doanh thu này. Với Tiến Nông, mỗi đồng doanh thu của doanh nghiệp hiện đang tạo ra khoảng 10 đồng giá trị nông sản cho nông dân – cho thấy vai trò khuếch đại của khoa học và công nghệ trong chuỗi giá trị nông nghiệp.

Doanh nghiệp khoa học – công nghệ sẽ quyết định vị thế nông nghiệp Việt Nam

Theo CEO Tiến Nông, nông nghiệp Việt Nam không thể cạnh tranh bằng giá rẻ, mà phải cạnh tranh bằng chất lượng và sự khác biệt.

“Nếu không làm chủ khoa học đất và hệ vi sinh bản địa, nông nghiệp Việt Nam sẽ rất khó bước lên phân khúc cao. Nhưng nếu làm được, chúng ta hoàn toàn có thể tạo ra giá trị vượt trội”, ông Phong nhấn mạnh.

Ông cho rằng, thịnh vượng của đất nước phải bắt đầu từ thịnh vượng của nông dân, và con đường ngắn nhất, bền vững nhất để đi tới điều đó chính là khoa học và công nghệ – bắt đầu từ đất Việt Nam, vì người nông dân Việt Nam.