Hồ sơ tính thuế nhà đất: Không phát sinh nghĩa vụ tài chính cũng bị 'treo'

Phản ánh đến Báo Thanh Niên, ông Hoàng Tuấn cho biết trước đây mẹ ông có đứng tên trên hợp đồng mua một căn biệt thự ở TP.Thủ Đức. Nay do không đủ tiền đóng nên mẹ ông ra phòng công chứng sang tên cho ông bằng hình thức cho tặng để ông tiếp tục thực hiện hợp đồng mua bán với chủ đầu tư. Ngày 12.9, ông đến Chi cục Thuế TP.Thủ Đức (TP.HCM) nộp hồ sơ xác nhận nghĩa vụ thuế cho hợp đồng công chứng cho tặng giữa mẹ và con. Tuy nhiên, trong phiếu hẹn trả kết quả giải quyết hồ sơ thuế, Chi cục Thuế TP.Thủ Đức không ghi ngày trả hồ sơ cụ thể mà ghi chung chung: "Do luật Đất đai 2024 có hiệu lực từ ngày 1.8, Chi cục Thuế đang chờ hướng dẫn. Khi nào có hướng dẫn, Chi cục Thuế sẽ liên hệ và thông báo đến người nộp thuế để nhận kết quả". 

Ông Tuấn bức xúc: "Tôi có trình bày hồ sơ này là thuế 0 đồng nên đâu cần tính thuế và có thể giải quyết được ngay vì không liên quan đến bảng giá đất. Tuy nhiên cán bộ tiếp nhận hồ sơ không đồng ý, cũng không giải thích mà chỉ đưa giấy hẹn với nội dung trên và yêu cầu tôi về chờ kết quả. Việc giam hồ sơ người dân không giải quyết khiến những người như tôi bị thiệt hại nặng nề. Theo đúng hợp đồng mua bán, mẹ tôi mới đóng được 1 tỉ đồng. Đến đợt 2 phải thanh toán hơn 3 tỉ đồng và số tiền này tôi phải vay ngân hàng. Nếu ngân hàng không giải ngân kịp thì từ ngày 14.9 tôi bị chủ đầu tư phạt 0,05%/ngày/số tiền phải đóng. Tức mỗi ngày phải đóng phạt hơn 1,7 triệu đồng".

Ảnh: ĐÌNH SƠN

Cùng chung nỗi bức xúc là trường hợp của ông Trường Sơn, một người dân ở Q.7 đi hoàn công căn nhà của mình trên địa bàn P.Tân Hưng nhưng hồ sơ đã nộp gần một tháng nay vẫn chưa xong dù căn nhà của ông được 4 bên là thanh tra xây dựng, địa chính phường, đô thị, Chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai Q.7 xác nhận xây dựng đúng theo bản vẽ, không vi phạm về xây dựng, đủ điều kiện cấp sổ đỏ. Theo ông Sơn, luật Đất đai 2024 có hiệu lực thi hành từ ngày 1.8 quy định: Bảng giá đất do UBND cấp tỉnh ban hành theo quy định của luật Đất đai 2013 được tiếp tục áp dụng đến hết ngày 31.12.2025. Bảng giá đất giai đoạn 2020 - 2024 trên địa bàn TP.HCM theo Quyết định số 02/2020 hiện vẫn điều chỉnh. Trong khi pháp luật không quy định chi cục thuế ngưng xử lý hồ sơ, chi cục thuế vẫn có thể sử dụng bảng giá hiện tại theo luật Đất đai 2013 để làm căn cứ tính thuế nhưng ngành thuế TP lại tự động ngưng lại là trái pháp luật.

"Việc UBND TP có ban hành bảng giá đất điều chỉnh (nếu có) cũng không tác dụng lên những hồ sơ trước thời điểm ban hành quyết định. Nên việc các chi cục thuế dừng tính thuế như hiện tại là không hợp lý, không phù hợp. Nói thẳng ra là vô ích, chỉ có tác dụng gây ùn tắc hồ sơ, gây bức xúc cho nhân dân, gây mất thời gian chỉ đạo của các cấp lãnh đạo. Chưa kể ảnh hưởng tới tài chính, gây thiệt hại nghiêm trọng cho người dân khi nhiều người phải vay "nóng" để mua nhà, đợi hồ sơ sang tên xong sẽ vay ngân hàng để trả. Nay hồ sơ bị ngưng xử lý, lãi cao mỗi ngày phải đóng rất cao. Vậy ai chịu trách nhiệm trước những thiệt hại này của họ?", ông Sơn nhấn mạnh.

Phải giải quyết ngay hồ sơ cho người dân

Khi được hỏi về những hồ sơ đang bị ách tắc tại các chi cục thuế dù không phát sinh nghĩa vụ tài chính có thể giải quyết được không, lãnh đạo một chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai nói thẳng rằng những hồ sơ cho tặng, hồ sơ hoàn công theo luật là được miễn tiền sử dụng đất, miễn thuế. Chính vì vậy, dù có bảng giá đất hay không có bảng giá đất vẫn phải giải quyết bình thường. Trong nội bộ ngành thuế có thể giải quyết được hết và việc này không ảnh hưởng gì đến việc thu thuế, không ảnh hưởng đến ngân sách nhà nước.

Chuyên gia bất động sản Trần Khánh Quang cũng nói trong các loại hồ sơ đang bị "treo" ở các chi cục thuế hiện nay chỉ có trường hợp liên quan đến chuyển mục đích sử dụng đất là có thể gây thất thu ngân sách, gây rủi ro cho cán bộ thuế vì tiền sử dụng đất phải tính theo bảng giá đất, mà thuế thu nhập cá nhân được tính trên giá mua bán ghi trong hợp đồng. Còn những trường hợp còn lại thì được miễn thuế, không phát sinh nghĩa vụ tài chính. Trong khi đó, hiện nay UBND TP là đơn vị cấp hành chính cao nhất chưa có văn bản hay quyết định nào ngừng thực hiện bảng giá đất theo Quyết định 02/2020 và theo luật Đất đai 2024, bảng giá đất này vẫn còn hiệu lực. Như vậy việc các chi cục thuế giam hồ sơ của người dân lại, không xử lý là sai. 

"Đối với các trường hợp mua bán nhà đất, người dân hiện nay đã khai đúng với giá mua giá bán, nghĩa là giá giao dịch thực tế trên thị trường nên thuế thu nhập cá nhân cũng đã tính đúng, tính đủ. Do vậy ngành thuế cần phải hoàn tất hồ sơ cho người dân. Sau này nếu có hậu kiểm, phát hiện trường hợp người dân trốn thuế thì họ sẽ phải tự chịu trách nhiệm và có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Đối với những trường hợp cho tặng, hoàn công không phát sinh nghĩa vụ tài chính với nhà nước cần nhanh chóng giải quyết cho người dân", ông Quang kiến nghị.

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM, phân tích luật đã quy định bảng giá đất vẫn còn hiệu lực đến cuối năm 2025. Trường hợp cần thiết điều chỉnh bảng giá đất theo quy định của luật này cho phù hợp với tình hình thực tế giá đất tại địa phương thì đề nghị các cơ quan có thẩm quyền tại TP.HCM (cũng như các địa phương khác) phải nỗ lực sớm ban hành bảng giá đất điều chỉnh trong 1 - 2 tuần lễ tới đây để vừa giải quyết 8.808 hồ sơ tồn đọng tại cơ quan thuế, vừa để áp dụng bảng giá đất điều chỉnh cho 11 trường hợp theo quy định luật Đất đai 2024. Đơn vị tư vấn xác định giá đất và cơ quan soạn thảo khẩn trương rà soát, cân chỉnh, xác định các mức giá đất của dự thảo bảng giá đất điều chỉnh vừa đúng quy định pháp luật, vừa sát với tình hình thực tế về giá đất tại TP.HCM, vừa hợp tình hợp lý để trình Hội đồng thẩm định giá đất TP xem xét để trình UBND, HĐND TP xem xét thông qua trong thời gian sớm nhất để có thể tháo gỡ cho 8.808 hồ sơ đang bị tồn đọng tại cơ quan thuế.