“Chung tay phá vỡ rào cản – phòng chống bệnh dại”

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) nhấn mạnh việc hợp tác đa ngành trong phòng, chống bệnh dại là chìa khóa quan trọng để đạt được thành công và khuyến khích sự tham gia của tất cả mọi người và các ban ngành liên quan, cùng đồng lòng hướng tới một mục tiêu chung: Không còn ca tử vong vì bệnh dại vào năm 2030.

Bệnh dại là bệnh viêm não tủy cấp tính do virus dại thuộc họ Rhabdoviridae, giống Lyssavirus gây ra. Bệnh dại lây truyền từ động vật sang người chủ yếu qua vết cắn hoặc vết cào, liếm của động vật bị dại lên trên da bị tổn thương. Bệnh thường lưu hành ở các nước thuộc khu vực châu Á và châu Phi.

Tại Việt Nam, bệnh dại đã lưu hành trong nhiều năm và đặc biệt có chiều hướng gia tăng liên tục trong thời gian gần đây. Năm 2022, cả nước ghi nhận 70 trường hợp tử vong vì bệnh dại. Năm 2023 tiếp tục có 82 trường hợp và năm 2024 (tính đến 25/8) đã có 65 trường hợp tử vong ở 31/63 tỉnh, tăng 10% so với cùng kì năm 2023 (59 trường hợp).

Bệnh thường tăng cao vào mùa nắng nóng từ tháng 5 đến tháng 8 hàng năm. Các biểu hiện lâm sàng của bệnh dại trên người là sợ nước, sợ gió, co giật, liệt và dẫn đến tử vong. Khi đã lên cơn dại, tỷ lệ tử vong gần như 100% (đối với cả người và động vật). Tuy vậy, bệnh dại trên người có thể phòng và điều trị dự phòng bằng vaccine và huyết thanh kháng dại. Tiêm vaccine dại cho cả người và động vật (chủ yếu là chó) là biện pháp hiệu quả để phòng, chống bệnh dại.

Bệnh dại thuộc bệnh truyền nhiễm nhóm B trong Luật Phòng chống bệnh truyền nhiễm. Thường thời gian ủ bệnh dại ở người từ 2-8 tuần, có thể ngắn khoảng 10 ngày hoặc dài trên một năm hoặc hai năm. Thời gian ủ bệnh phụ thuộc vào số lượng virus xâm nhập vào cơ thể, sự nặng nhẹ của vết thương, khoảng cách xa gần từ vết thương đến não bộ. Vết thương nặng, gần thần kinh trung ương thì thời gian ủ bệnh ngắn.

Thời kỳ lây truyền: Ở chó và mèo thường từ 3-7 ngày trước khi có dấu hiệu lâm sàng và trong suốt thời kỳ súc vật bị bệnh. Theo WHO, thời kỳ lây truyền bệnh ở chó, mèo trong vòng 10 ngày. Một số nghiên cứu cho thấy dơi và một số động vật hoang dã khác như chồn, đào thải virus dại ít nhất là 8 ngày trước khi có triệu chứng lâm sàng và có thể kéo dài tới 18 ngày trước khi chết.

Nhằm nâng cao nhận thức và sự tham gia tích cực của chính quyền các cấp và cộng đồng đối với hoạt động phòng chống dại hướng tới mục tiêu khống chế và loại trừ bệnh dại vào năm 2030, WHO phát động hưởng ứng Ngày Thế giới phòng chống bệnh dại lần thứ 18 vào ngày 28/9/2024 với chủ đề “Chung tay phá vỡ rào cản – phòng chống bệnh dại”.

1. Chó, mèo nuôi cần được tiêm phòng bệnh dại 100% và tiêm nhắc lại hàng năm theo lịch tiêm của cơ quan thú y.

2. Không đùa nghịch, trêu chọc chó, mèo. Chó, mèo nuôi phải được nhốt, xích trong nhà. Chó phải được đeo rọ mõm khi cho đi ra ngoài đường phố.

3. Khi bị chó, mèo, chuột cắn, cào, liếm vào vết thương hở, cần thực hiện các bước sau:

– Xối rửa kỹ vết thương bằng xà phòng và nước sạch liên tục trong 15 phút.

– Sau đó rửa vết thương bằng cồn 70% hoặc cồn iod.

– Không chà xát và làm đụng dập vết thương và không được băng kín vết thương.

– Đến ngay các cơ sở y tế để được tư vấn và tiêm vaccine phòng dại.

– Tuyệt đối không dùng thuốc nam, không chữa thầy lang.