Từ năm 2019 đến 2022, số ca tử vong liên quan đến opioid (thuốc giảm đau bị lạm dụng trở thành chất gây nghiện bao gồm fentanyl) ở thanh thiếu niên tại các trường trung học của Mỹ đã tăng gấp đôi, dù tỷ lệ sử dụng ma túy tổng thể đã giảm, theo tờ The Guardian ngày 14.9.
Riêng năm 2022, mỗi tuần trung bình có 22 học sinh trung học tử vong vì dùng chất kích thích quá liều (có liên quan đến fentanyl). Đây là dữ liệu thống kê mới nhất được công bố, theo nghiên cứu công bố đầu năm 2024 của ĐH California tại Los Angeles (UCLA) và Harvard.
Trong đó, miền nam California (thuộc bang California) ghi nhận nhiều ca tử vong vì fentanyl, một phần là do có vị trí địa lý gần biên giới Mexico.
Chỉ tính riêng từ tháng 1.2024 đến nay, lực lượng đặc nhiệm chống ma túy của California đã thu giữ gần 2 tấn bột fentanyl và hơn 8,8 triệu viên thuốc pha fentanyl. Fentanyl phần lớn được sản xuất tại Mexico bằng các hóa chất mua từ Trung Quốc.
Ông Joseph Friedman, thành viên nhóm nghiên cứu UCLA, cho hay nhiều học sinh lạm dụng các loại thuốc kê đơn hợp pháp như Xanax hoặc Percocet (có chứa fentanyl) như ma túy, nhưng lại mua trúng thuốc giả (do băng đảng ma túy sản xuất) nên tử vong sau khi thử 1-2 viên. Đa số học sinh tìm đến fentanyl để làm chất kích thích thường đặt mua thông qua những nhóm kín trên mạng xã hội.
Theo ông Friedman, ngoại trừ người nghiện chết vì dùng quá liều fentanyl, còn có những trường hợp được gọi là “ngộ độc ma túy” khi muốn thử fentanyl nhưng sử dụng thuốc do các đường dây buôn ma túy sản xuất. Đa số học sinh tử vong vì fentanyl thuộc trường hợp “ngộ độc ma túy”.
Trong bài phóng sự của tờ The Guardian ngày 14.9, phóng viên kể câu chuyện về hai nam sinh Eddie Baeder và Alex Neville của Trường trung học Dana Hills ở quận Cam, bang California (Mỹ). Hai trường hợp này là ví dụ cụ thể cho thấy mức độ hủy hoại của fentanyl đối với cuộc sống của học sinh trung học.
Cách đây 11 tháng, nam sinh Eddie (15 tuổi) lạm dụng các loại chất kích thích và nghiện rượu sau khi mẹ qua đời và một người bạn thân đã tự sát. Trong một bữa tiệc, một người bạn đưa cho Eddie vài viên thuốc chứa fentanyl và nam sinh bị “sốc thuốc”, suýt mất mạng.
Nhờ sự hỗ của ông Mike Darnold (80 tuổi), một cảnh sát viên về hưu - cố vấn của trường và cha mẹ, Eddie đã thoát khỏi con đường nghiện ngập.
Trong giai đoạn từ 2020 đến 2022, Trường trung học Dana Hills, nơi Eddie theo học, ghi nhận 5 cái chết của học sinh liên quan đến fentanyl.
Một trong số đó là nam sinh Alex Neville (14 tuổi) tử vong trước khi được đưa đến bệnh viện cấp cứu vì "sốc thuốc" fentanyl.
Chương trình giúp học sinh cai nghiện fentanyl
Trường trung học Dana Hills trở thành một trong những mô hình thành công trong nỗ lực phòng chống tình trạng học sinh lạm dụng chất kích thích.
Suốt 2 năm qua, với vai trò cố vấn học đường tại Trường trung học Dana Hills, cảnh sát viên về hưu Mike Darnold (80 tuổi) tổ chức hàng loạt chương trình tình nguyện viên sau giờ nhằm giúp học sinh “bận rộn” hơn, không có thời gian để bị dụ dỗ vào con đường nghiện ngập ma túy.
Với vai trò cố vấn phòng chống ma túy của trường, ông Darnold đồng thời tổ chức các buổi hội thảo cho phụ huynh để giúp họ hiểu biết hơn về tình trạng nghiện ngập fentanyl. Trong cuộc khủng hoảng nghiện fentanyl ở Mỹ, người nghiện tìm đến những loại thuốc giảm đau kê toa (chứa fentanyl) thay thế những chất gây nghiện khác.
Khi phụ huynh nhận thấy dấu hiệu con em mình nghiện fentanyl, ông Darnold sẽ hỗ trợ tư vấn, can thiệp kịp thời. Nhờ đó, trong hai năm qua, Trường trung học Dana Hills không còn ghi nhận trường hợp học sinh chết vì fentanyl.
Tại những bang khác ở Mỹ, chính quyền bang ban hành quy định buộc nhà trường tăng cường chương trình giáo dục, phòng chống nghiện fentanyl và các chất kích thích khác.
Một số trường còn được yêu cầu phải trang bị những bộ xịt mũi naloxone có tác dụng chống “sốc thuốc” cho người nghiện.