Miệt mài theo dấu chim bay…

Truyện chim dày 325 trang, trong đó có một số hình ảnh được chụp rất đẹp, do NXB Đà Nẵng ấn hành trong mùa hè này của tác giả Xuyên Vũ. Sách không chỉ bao hàm ý nghĩa liệt kê các giống loài chim hay trình bày kiến thức, sự hiểu biết của người viết về các loài chim, mà anh còn muốn đưa người đọc đến với những câu chuyện nhẹ nhàng, đặt tên và xem chim như những chàng trai, cô gái, những đứa bé hồn nhiên tinh nghịch, những gia đình chim có mẹ, cha, anh, chị trong quá trình sống và yêu, vật lộn để sinh tồn ở rừng xanh núi thẳm, nơi công viên thành phố hay một xóm nhỏ nông thôn quen thuộc.

NXB

Đó là anh em Bi và Si, đôi chim thiên đường đuôi phướn, vượt nghìn trùng trong câu chuyện Tình Bắc duyên Nam. Bi là anh trai, Si là em gái. Chúng bảo bọc yêu thương nhau suốt những chặng bay dài, đến với nơi nắng ấm từ mùa đông lạnh giá xa xôi, qua bao hiểm nguy sống còn, nhưng rồi một ngày định mệnh, cô em gái Si không thoát ra khỏi lưới bẫy của những người đi săn. Trong sự ngậm ngùi tiếc thương, Bi trở về lại nơi mình từ đó ra đi, nhưng rồi sẽ không tránh khỏi hành trình một vòng quay bất đắc dĩ vạn dặm, bởi hằng năm nó phải tung cánh thiên di!

Có khi là cặp khướu khoang cổ thỉnh thoảng ngự trị ở công viên trong thành phố, mỗi sớm đều ngạc nhiên bởi phía bên ngoài nườm nượp người xe trong câu chuyện Sau lần xây tổ trong công viên Tao Đàn (trang 110); hoặc những ngày mải miết sống của chàng oanh cổ đỏ, nàng Tai ga, bên cạnh chuyện của những loài chim hoành hoạch, hoét vàng, chích bông…

Tôi cũng thích câu chuyện mô tả loài chim mỏ rộng với những tập tính đặc biệt và biểu hiện sinh lý rất tinh tế qua cách quan sát của tác giả Xuyên Vũ khi viết Chuyện tình trên Bạch Mã sơn (trang 151). Trong sách, anh đã kể về đời sống của loài chim mỏ rộng bằng một sự tưởng tượng khá phong phú, trên đỉnh cao hơn 1.000 mét, là độ cao dãy núi xinh đẹp tuyệt vời nằm phía nam tỉnh Thừa Thiên-Huế.

Thỉnh thoảng ở các đoạn mở đầu mỗi câu chuyện, tác giả cũng bổ sung thêm một số kiến thức về giống loài, tỉ như ở Việt Nam có 5 loài chim mỏ rộng, bao gồm mỏ rộng xanh, mỏ rộng đen, mỏ rộng hồng, mỏ rộng bạc và mỏ rộng đỏ đen; hoặc có đến 67 loài chim khướu ở Việt Nam, theo các chuyên gia điểu học, một con số khá nhiều so với các họ chim…

Những yếu tố khắc nghiệt sinh tồn giữa các loài chim trong tự nhiên với các giống loài khác cũng được đề cập trong sách với nhiều câu chuyện. Nhưng, bao trùm và gửi gắm vẫn là tiếng lòng yêu quý của tác giả sách với các loài chim nhỏ nhắn hiền từ.

Sự đam mê ghi dấu

Thực sự, nếu không có lòng yêu quý chim thì sẽ khó theo đuổi một sự đam mê tột cùng khi mỗi ngày trong suốt bấy nhiêu năm săn lùng, chụp ảnh và tìm hiểu, ghi dấu ấn về hàng trăm loài chim bản địa, cũng như với hàng chục loài chim thiên di. Bảy năm ròng theo đuổi, mà tác giả kể nhẩn nha những câu chuyện đầy nghĩa tình trong sách, có lẽ chưa bao giờ nói hết được cảm xúc của anh, khi mỗi bình minh thức dậy nai nịt gọn gàng để theo dấu chim bay. Trong những ngày đêm, mưa nắng ấy, tác giả đã thấy và nhận biết rất rõ mỗi loài đều có cuộc sống riêng, sự đấu tranh để tồn tại, tình yêu và cuộc mưu sinh khắc nghiệt… để rồi chuyển tải đến người đọc những trang viết riêng về loài chim, vốn càng ngày rất được nhiều người quan tâm, yêu quý và bảo tồn.

Ấy cũng là hình ảnh và sự đam mê của nhiều nhiếp ảnh gia chuyên chụp ảnh về chim, dù đôi khi chỉ có được một vài bức ưng ý qua bao ngày lặn lội. Giống như câu chuyện trong bộ phim tài liệu Hành trình tuyệt đỉnh mà tôi từng được xem, kể về chuyện một phóng viên bị thương nặng, mất đi đôi chân trong cuộc chiến ở Trung Đông, khi trở về quyết tâm đi tìm gặp và chụp cho được ảnh loài chim thiên đường đẹp tuyệt vời ở vùng rừng sâu Papua New Guinea xa xôi, theo di nguyện của người cha đã khuất, vốn cũng là một nhiếp ảnh gia tha thiết yêu chim.

Ảnh: An Phong

… Bởi vậy, không hẳn đọc Truyện chim để biết thêm về tập tính loài chim, mà gấp lại trang sách và ngẫm ngợi, sẽ còn thấy được thêm nét đẹp về câu chuyện bảo vệ vốn quý trong tự nhiên, trong đó có các loài chim ngày ngày vẫn vỗ cánh bay qua đâu đó trên bầu trời, dù xa hay gần…