Xây dựng lối chơi của ĐTVN (phần 1): Thay đổi có chọn lọc để thích nghi

Thay đổi có chọn lọc để bắt kịp xu hướng của bóng đá thế giới

Bóng đá Việt Nam dưới thời của HLV Park Hang Seo hay HLV Phillipe Troussier thể hiện những triết lý bóng đá khác biệt, mang lại những dấu ấn thăng trầm trong hành trình lịch sử của mình. Dưới thời HLV Park Hang Seo, bóng đá Việt Nam đã gặt hái được nhiều thành công nhất định và gây được tiếng vang lớn ở cấp độ châu lục. Tuy nhiên, trong những năm cuối cùng dẫn dắt ĐTVN, lối chơi phòng ngự phản công của HLV Park cũng đã gặp nhiều lời chỉ trích của giới chuyên môn và hâm mộ khi cho rằng lối chơi của thầy Park đã bị bắt bài và ĐTVN đã đạt tới giới hạn của mình.

Sau triều đại của HLV Park Hang Seo, bóng đá Việt Nam đặt tham vọng lớn hơn và đưa HLV Troussier lên nắm ghế HLV trưởng với mong muốn đi dự World Cup với một lối chơi hấp dẫn, áp đặt và kiểm soát bóng. Tuy nhiên, hành trình của HLV Troussier đã kết thúc sau 1 năm ngắn ngủi mặc dù phải ghi nhận nỗ lực của ông tạo điều kiện cho nhiều cầu thủ trẻ, tương lai của bóng đá Việt Nam, có cơ hội va chạm, trải nghiệm và trưởng thành.

HLV Calisto từng vô địch AFF Cup 2008 cùng ĐTVN với lối đá phòng ngự phản công. Sau đó, ông dịch chuyển sang lối chơi kiểm soát bóng, tuy nhiên ông đã không thành công.

Nhìn từ góc độ thế giới, đội tuyển Brazil được mệnh danh là đội tuyển của những nghệ nhân bóng đá thế giới, nhưng đã từ lâu Brazil không còn áp dụng lối chơi tấn công tổng lực ào ạt mà cũng đã điều chỉnh cách tiếp cận trận đấu cho phù hợp với từng đối thủ, ở từng giải đấu, phù hợp với thế hệ cầu thủ ở mỗi giai đoạn. Tương tự với các ông lớn khác của bóng đá thế giới như Hà Lan, Đức, Ý, Pháp hay gần nhất là đương kim vô địch thế giới Argentina. Thiên tài bóng đá Messi và đồng đội cuối cùng cũng đạt được giấc mơ vô địch World Cup nhưng bằng lối đá cân bằng giữa tấn công và phòng thủ hiệu quả trước từng đối thủ khác nhau, sau khi nhận thất bại đau đớn trước Saudi Arabia ngay ở trận khai mạc.

Argentina vô địch World Cup bằng lối chơi biến hóa khó lường. (Ảnh: AFP)

Ở cấp độ châu lục, đội tuyển Thái Lan sau khi nhận thấy lối chơi "Thai tik-tok" chỉ có thể giúp họ áp đặt lối chơi lên các đội bóng yếu hơn ở cấp độ Đông Nam Á, thường mang tới tính hiệu quả không cao khi áp dụng trước những đối thủ mạnh hơn ở cấp độ châu lục cũng đã có những chuyển biến rõ nét về mặt lối chơi dưới thời HLV Nhật Bản đương nhiệm. Lối chơi biết mình biết ta, sử dụng đấu pháp hợp lý trước từng đối thủ giúp họ có những thành công đáng kể tại Asian Cup 2023 và mới đây nhất là trận hòa 0-0 trên sân ông lớn Hàn Quốc. Hay như nhìn sang Nhật Bản, mẫu hình phát triển mà bóng đá Việt Nam đã và đang muốn noi gương và học hỏi cách làm trong thời gian qua, đội tuyển quốc gia Nhật Bản cũng không đá các giải World Cup bằng lối chơi áp đặt hay chỉ biết phòng ngự phản công trước các đội bóng lớn. Thay vào đó họ cũng tùy cơ ứng biến sử dụng chiến thuật hợp lý cho từng đối thủ khác nhau. Ngay cả khi đối đầu với những đội bóng ngang cơ ở cấp độ châu lục, Nhật Bản có lúc cũng chấp nhận chơi rình rập, phòng ngự phản công chờ cơ hội kết liễu trận đấu. Khi vào đá World Cup, Nhật Bản khi cần lại có thể chơi áp đặt, mạnh mẽ và triển khai bóng tự tin trước những ông lớn của bóng đá thế giới khi cần thiết.

Suốt 180 phút trước Đức và Tây Ban Nha, tuyển Nhật Bản chỉ dứt điểm trúng đích vỏn vẹn 6 lần nhưng ghi tới 4 bàn thắng, chỉ nhận 2 bàn thua dù bị "bắn phá" khung thành tới 14 lần.

Rõ ràng, quan điểm cho rằng nền bóng đá Việt Nam phải chọn một phong cách thi đấu mang một phong cách cụ thể như lối chơi đẹp, áp đặt, ban bật ngắn hay như lối chơi phòng ngự phản công, rình rập chờ thời cơ và kết liễu đối thủ, ở một góc độ nào đó, có vẻ như đã lỗi thời so với sự phát triển của bóng đá thế giới. Thay vào đó, bóng đá Việt Nam nên xác định cụ thể một số đặc điểm độc đáo và mang tính bản sắc của nghệ thuật bóng đá Việt Nam, để từ đó có định hướng cụ thể cho việc phát triển, đào tạo các tuyến trẻ xuyên suốt lên tới cấp độ đội tuyển quốc gia và lựa chọn vị trí HLV trưởng (cho dù là HLV nội hay HLV ngoại) có thể tối ưu hóa kết quả sử dụng linh hoạt nghệ thuật bóng đá mang bản sắc Việt Nam.

Mời quý độc giả đón xem phần 2: Xây dựng lối chơi của ĐTVN: DNA của bóng đá Việt Nam trên thời báo VTV Times.