Nhiều tranh cãi chờ tòa phán quyết trong vụ án Trương Mỹ Lan

Theo diễn biến phiên tòa từ 5.3 - 4.4, 66 bị cáo làm việc tại SCB - hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát, công ty thẩm định giá tài sản đảm bảo, doanh nghiệp khác, đồng phạm giúp sức cho bị cáo Trương Mỹ Lan đều thừa nhận hành vi phạm tội theo cáo trạng, nhưng đề nghị được xem xét vai trò hạn chế, làm công ăn lương, tin tưởng tuyệt đối vào Trương Mỹ Lan và không hưởng lợi trong vụ án để được mức án khoan hồng.

Riêng bị cáo Trương Mỹ Lan đưa ra nhiều quan điểm lý giải không thao túng SCB, không chiếm đoạt tiền SCB mà đưa tài sản của gia tộc, người thân, bạn bè để tái cơ cấu SCB nhưng thất bại.

18 bị cáo thuộc đoàn thanh tra, tổ giám sát thuộc Ngân hàng Nhà nước tại SCB và lãnh đạo Cơ quan Thanh tra giám sát ngân hàng thuộc Ngân hàng Nhà nước nhận tiền của SCB trong giai đoạn thanh tra ngân hàng này để bưng bít sai phạm, che giấu thực trạng tài chính đặc biệt yếu kém, tại tòa đều thừa nhận hành vi sai phạm.

Song giữa bị cáo Đỗ Thị Nhàn (trưởng đoàn thanh tra, cựu Cục trưởng Cục Thanh tra, giám sát ngân hàng II thuộc Ngân hàng Nhà nước) và bị cáo Nguyễn Văn Hưng (Phó chánh thanh tra phụ trách Cơ quan Thanh tra giám sát ngân hàng, người ra quyết định thanh tra) tranh cãi khi xác định ai có vai trò chủ mưu trong nhóm sai phạm này. Đỗ Thị Nhàn cho rằng làm sai do Nguyễn Văn Hưng chỉ đạo; còn Viện kiểm sát xác định bị cáo Hưng chủ mưu, cầm đầu. Ngược lại, bị cáo Hưng cho rằng không chỉ đạo ai, không chủ mưu.

Tình tiết giảm nhẹ không đủ khoan hồng

Luận tội, Viện kiểm sát đánh giá bị cáo Trương Mỹ Lan từng bước nắm giữ, chi phối đến 91,5% cổ phần SCB, là người thực tế có quyền lực chỉ đạo, điều hành tuyệt đối mọi hoạt động của SCB; tuyển chọn, bố trí nhân sự chủ chốt tại SCB.

Từ đó, Trương Mỹ Lan sử dụng SCB như là công cụ tài chính, huy động vốn từ các tổ chức, cá nhân, rồi sử dụng nhiều thủ đoạn tinh vi lập hồ sơ vay khống, nâng khống giá trị tài sản đảm bảo…, rút tiền SCB sử dụng cho mục đích cá nhân.

Trong 10 năm, từ 2012 đến 2022, SCB đã giải ngân cho nhóm bị cáo Trương Mỹ Lan hơn 2.500 khoản vay với tổng số tiền hơn 1 triệu tỉ đồng, chiếm 93% số tiền cho vay của ngân hàng. Đến năm 2022, nhóm bị cáo Lan còn 1.284 khoản vay, dư nợ tại SCB hơn 677.000 tỉ đồng (gần 484.000 tỉ đồng dư nợ gốc, 193.000 tỉ tiền lãi), nằm trong nhóm không có khả năng thu hồi.

Với thiệt hại trên, Viện kiểm sát đề nghị Trương Mỹ Lan tử hình về tội tham ô tài sản, 20 năm tù về tội đưa hối lộ, 19 - 20 năm tù về tội vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng. Tổng hợp hình phạt tử hình.

Theo Viện kiểm sát, bị cáo Trương Mỹ Lan đã tích cực tham gia các hoạt động từ thiện, phòng chống dịch Covid-19; được Chủ tịch nước tặng Huân chương Lao động hạng 3 và 31 bằng khen của Hội Chữ thập đỏ Việt Nam, Chủ tịch UBND TP.HCM…

Tuy nhiên, bị cáo Trương Mỹ Lan phạm tội nhiều tội danh đặc biệt nghiêm trọng; bị cáo tổ chức thực hiện chuỗi hành vi phạm tội trong một thời gian dài, bằng nhiều thủ đoạn tinh vi, gian dối; chiếm đoạt và gây thiệt hại số tiền đặc biệt lớn cho Nhà nước, nhân dân và SCB.

Trương Mỹ Lan có 3 tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự: bị cáo thực hiện hành vi phạm tội có tổ chức; phạm tội từ 2 lần trở lên; dùng thủ đoạn tinh vi để phạm tội.

Vì vậy, cần phải có mức hình phạt nghiêm khắc tương xứng với hành vi và hậu quả bị cáo gây ra, loại bỏ bị cáo khỏi đời sống xã hội, đáp ứng yêu cầu phòng ngừa tội phạm nói chung và tội phạm kinh tế chức vụ nói riêng.

Tranh cãi Trương Mỹ Lan là chủ thể tội tham ô tài sản

Tranh luận, luật sư cho rằng Trương Mỹ Lan không phạm tội tham ô tài sản vì bị cáo không phải là người có chức vụ, quyền hạn tại SCB. Đại diện Viện kiểm sát nói chủ thể tội này là "người nào có chức vụ, quyền hạn" chứ không phải có "chức vụ và quyền hạn”, trong khi Trương Mỹ Lan nắm quyền cao nhất SCB, điều hành các bị cáo có chức vụ khác.

Ngoài ra, theo luật sư, hành vi phạm tội của Trương Mỹ Lan trong suốt 10 năm là tương tự, cùng phương thức phạm tội, nhưng cơ quan tiến hành tố tụng khởi tố, truy tố Lan 2 tội danh là làm nặng tình trạng của bị cáo.

Viện kiểm sát cho rằng hành vi của Trương Mỹ Lan và đồng phạm trong suốt 10 năm được chia thành 2 giai đoạn. Tức, hành vi phạm tội xảy ra trước ngày 1.1.2018, xử lý theo điều khoản tương ứng là điều 179 "vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng”. Còn hành vi của Lan và đồng phạm xảy ra từ 0 giờ ngày 1.1.2018 sẽ xử lý theo bộ luật Hình sự mới, tương ứng với tội tham ô tài sản.

Về tội đưa hối lộ 5,2 triệu USD, luật sư cho rằng ngoài lời khai nhận tội của bị cáo Đỗ Thị Nhàn (cựu Cục trưởng Cục Thanh tra, giám sát ngân hàng II) và lời khai của người đưa tiền là cựu Tổng giám đốc SCB Võ Tấn Hoàng Văn, thì không có chứng cứ nào thể hiện Trương Mỹ Lan chỉ đạo Văn đưa tiền cho Nhàn nên không có cơ sở buộc tội bị cáo Lan đưa hối lộ.

Có thay đổi nào cho 4 đề nghị án chung thân?

Đối với 85 bị cáo trong vụ án Trương Mỹ Lan, thì có 60 bị cáo làm việc tại SCB - hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát. Trong đó 23 bị cáo là người chức vụ cấp cao, gồm 11 bị cáo thuộc HĐQT (3 chủ tịch, 5 phó chủ tịch và 3 thành viên khác); 10 bị cáo thuộc Ban điều hành (4 tổng giám đốc và 7 phó tổng giám đốc); 2 bị cáo làm trưởng ban kiểm soát ở 2 giai đoạn khác nhau.

Đánh giá từng vai trò đồng phạm giúp sức cho bị cáo Lan chiếm đoạt tiền của SCB, Viện kiểm sát khi luận tội đề nghị 3 án chung thân cho 3 cựu lãnh đạo cấp cao tại SCB.

Bị cáo Đinh Văn Thành, Chủ tịch HĐQT SCB (trốn truy nã, xét xử vắng mặt): ký hợp thức hồ sơ 479 khoản vay, giúp sức cho Trương Mỹ Lan chiếm đoạt 189.000 tỉ đồng, gây thiệt hại hơn 142.000 tỉ đồng.

Bị cáo Bùi Anh Dũng, Chủ tịch HĐQT SCB: ký hợp thức hồ sơ 611 khoản vay, giúp sức Trương Mỹ Lan chiếm đoạt hơn 104.000 tỉ đồng, tổng thiệt hại hơn 210.000 tỉ đồng.

Bị cáo Võ Tấn Hoàng Văn, Tổng giám đốc SCB: ký hợp thức hồ sơ 638 khoản vay, giúp sức cho Trương Mỹ Lan chiếm đoạt hơn 192.000 tỉ đồng, tổng tiền thiệt hại là hơn 161.700 tỉ đồng.

3 bị cáo trên, Viện kiểm sát đánh giá đều có nhiều tình tiết giảm nhẹ nhưng cùng có 3 tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự: thực hiện hành vi phạm tội có tổ chức; phạm tội từ 2 lần trở lên; dùng thủ đoạn tinh vi để phạm tội. Do đó, cần có mức hình phạt nghiêm minh, cách ly vĩnh viễn khỏi đời sống xã hội.

Đối với nhóm bị cáo thuộc đoàn thanh tra, tổ giám sát Ngân hàng Nhà nước tại SCB và lãnh đạo Cơ quan Thanh tra giám sát ngân hàng, thì bị cáo Đỗ Thị Nhàn cũng bị Viện kiểm sát đề nghị án chung thân vì nhận hối lộ 5,2 triệu USD.

Theo Viện kiểm sát, quá trình điều tra và tại tòa, bị cáo Nhàn thừa nhận hành vi phạm tội, nộp lại toàn bộ tiền nhận hối lộ… Nhưng bị cáo có 2 tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự là dùng thủ đoạn tinh vi, phạm tội nhiều lần; đồng thời hậu quả vụ án đặc biệt lớn nên cần có mức án nghiêm, là chung thân.

Các bị cáo còn lại, Viện kiểm sát đề nghị từ 3 năm tù treo đến 24 năm tù, trong đó 15 bị cáo được đề nghị án treo.