Ngành tôm phục hồi ngoạn mục, dự báo cả năm 2025 đạt 4,6 tỷ USD

Theo số liệu của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), lũy kế 11 tháng, kim ngạch toàn ngành đạt 10,5 tỷ USD, tăng 14,6% so với cùng kỳ năm ngoái. Kết quả này phản ánh sự phục hồi mạnh mẽ của nhu cầu tiêu dùng toàn cầu, đồng thời cho thấy khả năng thích ứng, xoay chuyển chiến lược hiệu quả của doanh nghiệp Việt Nam trong bối cảnh kinh tế thế giới còn nhiều biến động.

Nổi bật nhất trong bức tranh tăng trưởng chung chính là ngành tôm. Riêng tháng 11, xuất khẩu tôm đạt 385 triệu USD, tăng gần 12% so với cùng kỳ. Tính chung 11 tháng, con số hơn 4,3 tỷ USD, tăng 21%, đánh dấu mức cao nhất từ trước đến nay. Đây là tín hiệu đặc biệt quan trọng bởi tôm luôn chiếm tỷ trọng lớn trong tổng kim ngạch thủy sản, đồng thời là mặt hàng có độ nhạy cao với biến động thị trường.

Sự bật tăng của ngành tôm đến từ nhiều yếu tố. Thứ nhất, chu kỳ tiêu thụ tại các thị trường lớn đã bước vào giai đoạn phục hồi sau thời gian dài thận trọng; người mua quốc tế bổ sung tồn kho, trong khi nhu cầu tiêu dùng cuối năm khởi sắc trở lại. Thứ hai, doanh nghiệp đã điều chỉnh chiến lược linh hoạt hơn, tập trung nhiều hơn vào các dòng sản phẩm có giá trị gia tăng, đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe về truy xuất nguồn gốc và an toàn thực phẩm.

Động lực tăng trưởng chủ chốt vẫn là tôm thẻ chân trắng, sản phẩm vốn có sản lượng ổn định, giá cạnh tranh và phù hợp nhiều phân khúc. Bên cạnh đó, tôm hùm nổi lên như một điểm sáng đặc biệt, nhất là tại các thị trường châu Á, nơi nhu cầu đối với các sản phẩm cao cấp tăng rõ rệt. Sự tăng trưởng đồng đều này cho thấy ngành tôm đang có sự dịch chuyển cơ cấu theo hướng đa dạng hóa, mở rộng phân khúc từ trung cấp đến cao cấp.

Về thị trường, Trung Quốc tiếp tục đóng vai trò đòn bẩy tăng trưởng khi tăng tới 31%, đạt 2,23 tỷ USD. Đây là thị trường có tốc độ phục hồi nhanh nhất, nhờ nhu cầu tiêu dùng mạnh và chính sách nhập khẩu linh hoạt hơn trong năm 2025. Khối CPTPP cũng ghi nhận mức tăng ấn tượng 24%, đạt 2,84 tỷ USD, cho thấy lợi thế từ các hiệp định thương mại tiếp tục được doanh nghiệp khai thác hiệu quả.

Thái Lan tăng 22% đạt 281,6 triệu USD; EU tăng gần 12% đạt 1,1 tỷ USD. Những con số này phản ánh rõ nỗ lực cải thiện chất lượng, hoàn thiện chứng nhận và đáp ứng quy định IUU của doanh nghiệp Việt Nam. Riêng tại thị trường Mỹ, mặc dù phải đối mặt với thuế chống bán phá giá và các rào cản kỹ thuật ngày càng siết chặt, xuất khẩu thủy sản vẫn tăng 8,1%, đạt 1,778 tỷ USD, một thành công đáng ghi nhận. Kết quả này khẳng định khả năng thích ứng của doanh nghiệp Việt Nam, nhất là trong việc đổi mới sản phẩm, duy trì chất lượng và phân bổ thị trường hiệu quả.

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) dự báo, với đà tăng trưởng hiện nay, xuất khẩu tôm năm 2025 có thể lập kỷ lục mới, đạt khoảng 4,6 tỷ USD. Toàn ngành thủy sản được dự báo sẽ cán mốc từ 11,2 đến 11,3 tỷ USD – cao nhất từ trước đến nay. Đây sẽ là dấu mốc quan trọng, phản ánh sức bật của một ngành đang chuyển đổi mạnh mẽ theo hướng bền vững và bài bản hơn.

Tuy nhiên, triển vọng tăng trưởng không đồng nghĩa mọi khó khăn đã kết thúc. Càng về cuối năm, ngành tôm được dự báo bước vào pha giảm tốc khi các biện pháp phòng vệ thương mại tại Hoa Kỳ tiếp tục gia tăng. Thuế chống bán phá giá và các chương trình kiểm soát biên mậu chặt chẽ khiến chi phí tuân thủ tăng cao, thu hẹp biên lợi nhuận và ảnh hưởng đến khả năng đàm phán, ký kết hợp đồng mới.

Thách thức này đòi hỏi doanh nghiệp phải tiếp tục tái cấu trúc sản phẩm theo hướng gia tăng giá trị thay vì chỉ dựa vào sản lượng. Đồng thời, tuân thủ nghiêm các tiêu chuẩn quốc tế, đặc biệt là yêu cầu về truy xuất nguồn gốc, ghi nhật ký khai thác điện tử và kiểm soát nguyên liệu đầu vào. Thị trường toàn cầu ngày càng quan tâm đến phát triển bền vững, điều kiện lao động, chống khai thác IUU… nên đây không chỉ là nghĩa vụ mà còn là cơ hội tạo lợi thế cạnh tranh dài hạn.

Bên cạnh đó, chiến lược đa dạng hóa thị trường tiếp tục giữ vai trò sống còn. Sự tăng trưởng mạnh tại Trung Quốc, CPTPP và EU cho thấy nếu duy trì được độ rộng của mạng lưới thị trường, doanh nghiệp hoàn toàn có thể giảm thiểu tác động từ bất kỳ rủi ro đơn lẻ nào, đặc biệt là từ các vụ kiện chống bán phá giá kéo dài tại thị trường Mỹ.

Trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực thực hiện mục tiêu kép: vừa gỡ “thẻ vàng” IUU vừa tái cơ cấu ngành thủy sản, kết quả xuất khẩu 11 tháng là minh chứng rõ ràng cho thấy sự chuyển mình của doanh nghiệp và ngành hàng. Để giữ vững đà tăng trưởng, sự phối hợp đồng bộ giữa cơ quan quản lý, địa phương và doanh nghiệp sẽ là chìa khóa từ giám sát khai thác, quản lý tàu cá, đến tiêu chuẩn hóa chế biến và mở rộng thị trường.

Thành công của 11 tháng đã khẳng định cho hướng đi đúng của ngành thủy sản Việt Nam: phát triển trách nhiệm, bền vững và gắn với tiêu chuẩn quốc tế. Và với động lực mạnh từ ngành tôm, mục tiêu vươn lên nhóm quốc gia xuất khẩu thủy sản hàng đầu thế giới đang ngày càng đến gần.